Антон Брукнер

Антон Брукнер (1824-1896) — әйгілі австриялық сазгер, органшы және педагог.

Брукнер, Антон
Негізгі ақпарат
Туған күні
Қайтыс болған күні	11 қазан 1896 (1896-10-11)
Қайтыс болған жері	Аустрия, Вена
Мемлекет	Австрия
Мамандықтары	музыкант, австриялық сазгер
Аспаптары	рояль, фортепиано, орган
Жанрлары	симфония

Өмірбаяны

• 1824 жылы 4 қыркүйекте Ансфельден (Австриядағы Дунай өзенінің жанындағы Линц қаласының жанында) аулында туған. Әкесі ауылдық мұғалім болған, негізгі жұмысымен қатар органшы және жергілікті шіркеуде хор жетекшісі қызметтерін қоса атқараған. Антон отбасындағы он бір баланың біріншісі болғандықтан үй шаруашылығына ерте аралсады. Оның музыкалық дарындығы да ерте оянады, шіркеу хорында ән айтады. Әкесі оны рояльда және сыбызғыда, ал немере ағасы Иоганн Баптист Вейс органнан және сырнайда ойнауды үйретеді. Сол немере ағасы оны Моцартпен таныстырады. Антон 10 жасында органшы ретінде Вейстің орнын басады. Осы жылы оның алғашқы шағын шығармасы — органдық музыкаға арналған кіріспесі шығады.
• 1837 жылы әкесі қайтыс болып Антон үшін бағынышсыз тұрмыс — бейнеткеш өмір басталады. Линц және Энс қалаларының аралығында орналасқан әулие Флориан монастырына хор әншісі болып кіреді. Сан-Флорианада беталысы екі жылдық мұғалімдікті бітіруге дайындалған ол, жүйелі түрде қатынамаса да белгілі органшы Антон Каттингер және сыбызғышы Франц Груберден (Бетховен квартетін алғашқы орындаған әйгілі ансамбльді ұйымдастырған Шуппациганың оқушысы) музыкадан сабақ алады, көп дауысты литургиялық оқуды және григорандық діни әнді түпкілікті оқып біледі.
• 1840-1841 жылдары халық мұғалімі дайындығын оқып бітіреді. Оқумен бірге Антон Иоганн Август Дюррибергердің музыка бойынша оқыған лекциясына қатысады. Кейінірек өзінің алған музыкалық білімі үшін Дюррибергерге міндетті екенін білдіреді.

Қызметтік жолдары

• Мұғалімдік дайындықты бітіріп, 17 жасында Фрейштадқа жақын Виндхааг деревнясында ауылдық мұғалімнің көмекшісі қызметін алады. Ол жерде негізгі жұмысынан тыс уақыттарда Йоганн Себастиан Бахтың шығармаларын оқып, көрші қалаларда органда ойнайды. Әсіресе каникул кездерінде музыкаға көп көңіл бөліп, рояльда он, органда үш сағаттан отырып күнделікті музыкамен айналысады. Үйлену тойларында оркестрді басқарады.
• 1845 жылы кезекті емтиханды өте жақсы тапсырған ол өзі оқыған Сан-Флорианадағы монастырда мұғалімдік қызметті алады. Онда органшының көмекшісі қызметін атқарады. Бұл оның жоғарлауы болды.
• Сан-Флорианада өзінің алғашқы шығармалары: 4 қолға арналған фортепианалық пьесалары, әйелдер хорын, кантаталар (діни мәнді мақтау өлең), псалмалар (діни жыр) және салтанатты мессаларды (Missa solemnis) жазады.

Кәсіпқой музыкант атануы және шығармашылық жолдары

• 1856 жылы Линц қаласында органшы қызметінің орнына болған байқауда Брукнер жеңіп шығады, оның ойнауы соншалықты таңқаларлық әсер қалдырады. Сөйтіп 32 жасында Линц қаласында органшы қызметін алып, ақырында кәсіпқой музыкант болады.
• 1858 жылы Вена қаласының кешкілік газетінде ("Wiener Zeitung") Рудольф Вейнвурмның Брукнер туралы атақты органшы және суырып салма ақын екендігі жазылған мақала шығып, оның атағы Вена қаласына белгілі болады.
• Линц шіркеуіндегі қызметімен қоса хор басқарушылыққа да көп көңіл бөледі. 1868 жылы Линцте әншілердің бірінші Жоғарыавстриялық мерекесінде оның хор қоғамы «Frohsinn» брукнерлік «Germanenzug» әнін орындап, екінші сыйлықты жеңіп алады. Осыдан кейін абыройы арта түскен Брукнерге хор өнерін оқуға Швециядан және Норвегиядан балалар әкелінеді.
• Бірнеше жылдар бойы Венаға жылына екі рет барып белгілі теорияшыл Симон Зехтерден сабақ алады. 1861 жылы композиция мұғалімі Отто Китцлерден оқып, теориялық білімін тәжірибелік тұрғыда жетілдіреді.
• 1868 жылы Венаға қоныс аударған Брукнер Вена консерваториясында сабақ береді.
• 1871 жылы профессор атағын алады; оқушыларының арасында — кейіннен атақтары шыққан Малер, Густав, Артур Никиш және Фридрих Клозе сынды композиторлар болды. Сонымен қатар әулие Анна Мұғалімдер университетінің оқытушысы болып істейді.
• 1896 жылы 11 қазанда қайтыс болады, Сан-Флорианға әкелініп жерленеді

Шығармалары

• 1863 жылы Линцте «Тангейзер», 1864 — «Лоэнгрин», ал 1865 жылы Мюнхенде — «Тристан и Изольда» шығармалары қойылады.
• Алғашқы үлкен шығармалары Линцте пайда болады:
  • 1864 жылы аралас хор мен оркестрдің солисіне арналған — d-moll — бірінші месса;
  • 1866 жылы (екінші шығарылымы 1882 жылы) сегіз дауысты аралас хорға және үрлемелі оркестрге арналған — e-moll — екінші месса;
  • 1867-1868 жылдары аралас хор мен оркестрдің жеке солисіне арналған f-moll — үлкен үшінші месса.
• Симфониялық музыка саласында увертюра жазудан бастайды: 1863 жылы g-moll увертюрасы, содан кейін f-moll симфониясы.
• 1863-1864 жылдары № 0 (Die Nullte) атымен белгілі екінші d-moll симфониясы.
• 1865-1866 жылдары алғашқы c-moll симфониясы.
• Екінші симфония — 1893 жылы
• Үшінші симфония (ре-минор):
  • алғашқысы — 1873 жылы;
  • екінші редакциясы — 1876-1877 жылдары;
  • үшінші редакциясы — 1889 жылы.
• Төртінші симфония (ми-мажор):
  • алғашқысы — 1874 жылы;
  • екінші редакциясы — 1878-1880 жылдары;
  • алғашқы орындалуы — Вена, 1881 жылы 20 ақпан.
• Жетінші симфония:
  • шығуы — 1881-1883 жылдары;
  • алғашқы орындалуы — 1884 жылы — Лейпцигте, 1885 жылы — Мюнхенде.
• Сегізінші симфония (до-минор):
  • жобасы — 1885 жылы;
  • партитурасы — 1886-1887 жылдары;
  • екінші редакциясы — 1889-1890 жылдары;
  • алғашқы орындалуы — Вена — 1892 жылы.
• Тоғызыншы симфония (де-минор):
  • бірінші бөлімі — 1891-1892 жылдары;
  • «Скерцо» — 1893-1894 жылдары;
  • «Аdagio» — 1894 жылдың қазаны мен 1894 жылдың қарашасы аралығы;
  • алғашқы орындалуы — Вена, 1903 жылы 11 ақпан.