|
|caption1=Протестанттық Реформация көсемдері: Мартин Лютер және Джон Calvin шіркеу кафедрасында бейнеленген
|image2=Lutherbibel.jpg
|caption2=Киелі кітапта [[Мартин Лютер]] арқылы байырғы аударылған. Жазба жоғарғы органы протестантизм іргелі принципі болып табылады}}
'''Протестантизм''' ({{lang-la|protestatio, onis f [protestor]}} — қарсылық, келіспеушілік) — [[римдік католицизм]] және [[Шығыс Ортодоксалдық шуркеу]]мен бірге христиан әлемінің басты бөлімшелерінің бірі болып табылады. Протестанттық Реформация <ref>(Еуропадағы XVI ғасырдағы Рим-католик шіркеуінің қарсы қозғалысы</ref>) кезінде пайда болған христиан сенімі мен практикасынпрактикасынs4 нысаны болып табылады.<ref name="North Virgina College—Four Sects">{{cite web|url = http://www.nvcc.edu/home/lshulman/Rel232/resource/Xiandivision.htm| title = Divisions of Christianity|publisher = North Virginia College|accessdate = 2007-12-31}}</ref>
РеформацияныӊРеформация жақтаушыларыныӊ көззқарасыкөзқарасы бойынша, Рим-католик шіркеуі бастапқы негізгі христиандық принциптерінен кетіп қалып, ортағасырлық схоластикалық діни ілімдері мен әдеп–ғұрыптарын араластырған.
Діни қозғалысыныӊ көсемі [[Мартин Лютер]] болған. Оныӊ алғашқы шіркеу саясатына қарсы аттануы 1517 жылы болған. Мартин Лютер шіркеулердіӊ индульгенциялармен саудаласқанын айыптап, шіркеудіӊ есігіне өз көзқарасын анықтайтын 95 тезистан тұратын петициясын шегемен қағып кеткен.
== Әлемдегі протестантизм ==
Қазіргі күні барлық континенттерде 800 миллионнанден астам адам<ref name="pewforum1">{{cite web|url=http://www.pewforum.org/files/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf |title=Pewforum: Christianity (2010) |format=PDF |date= |accessdate=2014-05-14}}</ref>, немесе дүние жүзі бойынша мәсіхшілердің қырық пайызын құрайтын протестантизм жақтаушылары бар.
== Қазақстандағы протестантизм ==
Қазақстандағы протестантизм. Еліміздегі протестантизмнің тарихы ұзақ мерзімдерді қамтиды. Ресейге қосылғаннан соң қазақ жерінде алғашқы әскери қоныстанушылар пайда бола бастады, олардың арасында неміс лютерандар да аз болған жоқ. Кейіннен осы дінге сенуші шенеуніктер, қолөнершілер мен шаруалары қоныстандырыла бастады. XIX ғ. 80-ж. Қазақстанға Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныстандыру күшейе түсті. Сол кезде лютеран, баптист, меннониттердің аздаған қауымдастықтары пайдпайдs болды. ХХ ғ. столыпиндік реформа қоныстандырудың жаңа толқынын тудырды, бұл өз кезегінде тұрғындардың конфессионалдық құрамын түрлендірді.
Протестантизм өкілдерінің қазақ жеріне жапай қоныстануы ХХғ. 30-40 жж. Сталиндік репрессия және күштеп жер аударулармен байланысты болды. Мысалға, осындай жер аударылғандардың құрамында ПоволжьяныңПоволжьенің 360 мың немістернемістері болды.
1950 ж. ортасында жарамсыз халықтар мен конфессияларға қатысты саясаттың әлсіреуімен байланысты, республикада лютеран шіркеуінің, евангелдік христиан-баптисттердің, адвентисттер мен, меннониттердің қауымдастықтары құрыла бастайды. Ұзақ уақыттар бойы көптеген қауымдастықтары жасырын түрде қызмет етті. Алғашқы лютеран шіркеуінің қауымы Ақмолада (Астана) 1955 ж. тіркелді.
Билік діни бірлестіктерді тіркеу жұмыстарын баяу жүргізді, алайда олардың саны тез арада өсіп отырды. Кеңес үкіметінің ыдырауына таман Қазақстанда 109 евангелді христиан-баптисттер қауымы тіркелген еді, бұл мұсылман мешіттерінен екі есе көп көрсеткіш. ХХ ғ. 90-ж. лютерандар, меннониттер көрсеткіші төмендеді, бұл осы діни сенімдерді ұстанатын неміс және өзге де ұлттардың Ресей, Германия секілді тарихи отандарына көшуі себеп болды.
Мұндай қызметтердің нәтижесінде 2011 ж. 1 қаңтардағы көрсеткіш бойынша, пятидесятниктер шіркеуі - 97, пресвитериандықтар – 239, харизматтар – 306 жетті. Олардың ішінде аса танымал болып келесілері есептеледі: «Грейс-Благодать», «Еммануил», «Новая жизнь», «Агапе», «Сун Бок Ым», «Церковь Полного Евангелия». Көптеген пятидесятниктік және пресвитериандық шіркеулер Оңтүстік Корея және АҚШ-тан келген миссионерлердің қызметімен құрылды. Олардың пасторлары мен дінге сенушілерінің басым көпшілігін корей диаспорасы құрайды.
Протестанттық діни бірлестіктер шет елдердегі діндестерімен тығыз байланыс орнатып, олардан гуманитарлық көмектер қабылдауда. Олар белсенді түрде түрлі халықаралық конференциялар, фестивалдер, кездесулер ұйымдастырып, жастар жәгнежәне өзге де тұрғындармен жұмыстар атқарады.
«Жаңа Апстолдық шіркеу», «Жетінші күн адвентисттері» «Иегова куәгерлері» жән мормондар («Иса Мәсіх және соңғы күн әулиелері шіркеуі») секілді діни бірлестіктер ерекше орында.
Олар протестанттық қозғалыстардың тарихи дамуы нәтижесінде пайда болды, алайда өз дініидіни ілімдерінде арнайы өзгешеліктерге ие. Православие мен католицизм тұрғысынан олардың ілімдері секатнттықсектанттық болып табылады. Мұндай шіркеу өкілдерінің көбі өздерінің протестанттық тармақ екендігін мойындамайды, ал енді бір бөлігі өздерін протестанттар деп есептемейді.
Осылайша, Қазақстандағы протестантизм тарихы ғасырларға кететін конфессиялар (лютерандар, меннониттер, баптисттер және т.б.) мен жаңадан пайда болған дәстүрлі емес ағымдардан (пятидесятниктер, пресвитеряндар, харизматтар) құралған.
Anglicanism кейде протестантизм тәуелсіз болып саналады. [B] мерзімді еретические ретінде Мартин Лютер ілімдерін айыптаймыз салатын жарлық қарсы 1529 жылы лютерандық князь термин хатына сілтеме жасап. [4]
Қазіргі күні Германияда оның бастауында отырып, қазіргі заманғы қозғалыс халық Лютер өз сатып күнә ремиссия ұсынуға мыс яств сату қабылданар теріс қарсы реакция ретінде тоқсан бес жинақтарында 1517 жылы басталды деп есептеледі [5]. бұрын үзілістер немесе римдік католик шіркеуі реформалау әрекет болмағанымен - атап айтқанда, Петр Waldo, Брешиа Арнольд, [6] Джон Уиклиф және Ян Hus арқылы - тек Лютер кең, тұрақты қозғалысын жарық үлгерді [. 7]
Барлық көптеген протестанттық конфессиялар шіркеуі Universal астам Папа үстемдік ұғымын бас тартып, әдетте, Пресуществление Рим-католик ілім жоққа, бірақ олар Евхаристии Мәсіхтің қатысуымен қатысты өзара келіспеймін. [8] түрлі деноминация, әдетте, барлық сенушілердің діни қызметкер баса назар жалғыз сенімі (Sola ФИДЕ) арқылы емес, жақсы жұмыстар немесе ақтау доктринасы және (гөрі католик дәстүр бар) ғана Киелі кітапты сенім сенім мен имандылығын (Sola Scriptura) мәселелерінде жалғыз орган ретінде. [9] «Бес solae» күні Рим-католик шіркеуінің оқыту қарсы теологиялық наным реформаторы «негізгі айырмашылықтар көрсетеді. [10]Протестантизм 16 ғасырда Еуропа құрлығында тараған. (Негізінен Рейха, солтүстік, орталық және шығыс облыстарында) Қасиетті Рим империясының, Дания-Норвегия, Швеция, Пруссия Герцогтігіндегі, Курляндии мен Ливонии Герцогтігіндегі (қазіргі Эстония мен Латвия), арасында көптеген мемлекеттердің ішіне Лютерандық тарату басқа polities. [11] шіркеулер Кальвин, Huldrych Zwingli сияқты реформатор арқылы Қасиетті Рим (Рейн County Palatine қоса алғанда) империясының, Венгрия, Нидерланды, Шотландия, Швейцария, және Францияның бірнеше мемлекеттердің, ең алдымен құрылды РТ және Джон Нокс [12] 1534 жылы рим Рим Папасы Арагонның Екатерина өз некесін жоюға алмаған соң, патша Генрих VIII Англия барлық Папа юрисдикция ауыздықтады; [13]. Бұл, атап айтқанда, кезінде, идеялар reformational есік ашты . Рим-католик шіркеуі мен де қабылдануы сыбайлас жемқорлыққа жауап - Томас Cranmer Ричард Хукер және басқа да теологтар арқылы Эдуард VI билеген, [14] [15] мынадай түбегейлі Реформации ретінде белгілі құрлықтық Еуропадағы бүкіл reformational күш, сондай-ақ болды кейінгі ғасырларда [16] Anabaptist, Moravian және басқа да Pietistic қозғалыстар туғызды, протестанттар, гуманитарлық және жаратылыстану ғылымдары, білім беру саласындағы негізгі үлес қосты өз мәдениетін, дамыған -. Лютер және басқа да түрлі реформатор бастаған Магистрлік Реформации кеңейту саяси және әлеуметтік тапсырыс, экономика және өнер, және басқа да кен орындары.<ref>[http://zhamagat-kyzylorda.kz/kaz/content/hristianstvo-v-kazahstane]Қазақстандағы христиан діні</ref>
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
[[Санат:дінДін]]
[[Санат:2014 жылы желтоқсанда жазылған мақалалар]]
| 