Филология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Филология''' ([[Грек{{lang-el|philologia}} тілі|грек]],philologiaсөзгесөзге кұмарлыккұмарлық) — жазба ескерткіштерді тілдік және [[стилистика]]лыклық жағынан талдау аркылыарқылы адамзаттынадамзаттың рухани мәдениетін зерттейтін тіл білімі, әдебиеттану, мәтінтану, деректеметану, палеография т. б. гуманитарлық пәндердің жиынтығы мәтін Филологиянынфилологияның алғашкыалғашқы нактынақты негізі болды, онын дамуына [[философия]] елеулі ыкпалықпал етті.

ФилологиянынФилологияның ішкі кұрылымы екі жактыжақты карамақарама-карсылыккақарсылыққа негізделген: бір жағында — нактынақты мәтіннің карапайымқарапайым кызметіқызметі, екінші жағында — шегі дәл белгісіз онын жалпы кызметіқызметі.

MәдениеттінMәдениеттің өзін-езіөзі тануына кызметқызмет ете отырып, Филологияфилология жазу өркениетінінөркениетінің неғұрлым толыскантолысқан шағында пайда болған. Таяу ШығыстынШығыстың өте жоғары көне мәдениеті тіпті Филологияныфилологияны білмеген, ал батыс [[еуропа]]лыклық орта ғасырда да ол жоғары сатыда болмаған. Ежелгі Үнді мен [[Грекия]]да Филологияфилология дүниетанымдык рефлексияның ойлау мен сөйлеуге катысықатысы тұрғысынан зерттелген. ФилологиянынФилологияның жоғарылауы дүниетанымдыкдүниетанымдық ойдын ұлы дәуірлерімен ([[Аристотель]]ден кейінгі эллинистік әлемде, [[Р. Декарт]]тан кейінгі 17 ғ-дағы [[Еуропа]]да, [[И. Кант]]тан кейінгі 19 ғ.-дағы [[Германия]]да) сәйкес келіп отырады.

Үнді Филологиясыфилологиясы Панини (б.з.д. 5—4 г. шамасы), Патанджали (б.з.д. 2 ғ.) сиякты үлысияқты грамматистер мен стилистика теорияшылдарын берді. Ежелгі [[Кытай]]қытай мәдениетінде де өзінің Филологиялыкфилологиялык дәстүрі болған (5—6 ғ. Лю Се т. б.). БіракБірақ жана дәуірге дейін Үнді Филологиясыныңфилологиясының жетістіктерімен таныс болмаған [[Еуропа]] Филологиясыфилологиясы үшін негізгі білім көзі [[Грекия]] болды, онын негізінде Гомер ілімі жатты. Софистер дәуірінде (б.з.д. 5—4 г.) Филологияны жетілдіруге Протагор, Горгий, Продик айрыкшаайрықша енбек етті. Грек әдебиет тео-риясытеориясы [[Аристотель]]дің "Поэтикасында" толығып жетілді. Эллин дәуірінде Филологияфилология философиядан бөлініп, онымен Александрия мен Пергамнын кітапханашы-мамандары шүғылдандышұғылданды. [[Дионисий Фракийский]] (б.з.д. 170—90 ж.) казіргіқазіргі кезде белгілі сөз татары туралы ілімді калыптастырдықалыптастырды. КайтаҚайта өркендеу дәуіріндегі ойшылдар антикалык кұнды деректердіндеректердің мазмұнын менгеріпмеңгеріп коймайқоймай, ежелгі дәуірлер тілінде сөйлеп, сол әлемнің рухани дүниесін игеруге тырысты.

16—18 ғғ. [[Германия]]да Филологияныңфилологияның жана дәуірі басталды. Неміс филологіфилологы [[Ф. А. Вольф]] "Филологияфилология" терминін колданыскақолданысқа енгізді, 19 ғ,- дағыағы неміс филологтерінінфилологтарынын ([[Г. Узенер]], [[Э. Роде]] т. б.) аркасындаарқасында көне тарихтан Филологияфилология бөлініп шыктышықты. Сол кезде [[романтизм]] және баскабасқа идеялық ағымдардың идеялыкағымдардыңәсеріменәсерімен классикалык Филологияменфилологиямен бірге "жана филология", онын түрлері германтану (ағайынды Я. және [[В. Гриммдер]]), славянтану ([[А. X. Востоков]], [[В. Ганка]]) және шығыстану пайда болды.

БіракБірақ кейін тіл білімі, әдебиеттану, тарих т. б. салалар бір кездегі біртүтасбіртұтас тарих-филология ғылымынан бөлініп шыкканынашыққанына карамастанқарамастан, Филологияфилология баспасездіңбаспасөздің ерекше бір тәсілі ретінде бірлігін күні бүгінге дейін сактапсақтап келеді.

КазіргіҚазіргі заманда гуманитарлық білімді математика сияктысияқты формалдандыруға тырысушылык басым. Математиканын нактынақты әдістері Филологиянынфилологияның шеткі салаларында ғана колданылуы мүмкін, біракбірақ онын негізгі мәніне эсерэәер ете алмайды.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.