Шлезвиг-Гольштейн: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Шлезвиг-Гоольштейн''' ({{lang-de|Schleswig-Holstein}} {{IPA|[ˈʃleɪsvɪk ˈhɔlˌʃtaɪn]}}, {{lang-nl|Sleswig-Holsteen}}) — солтүстікте орналақан Германия жері. Астанасы - Киль қаласы. Солтүстікте Даниямен, онтүстікте еркін қала [[Гамбург|Гамбургпен]]пен тағы да [[Мекленбург-Алдыңғы Померания]] және [[Төменгі Саксония|Төменгі Саксониямен]]мен шекаралас.

Археологиялық қазбалар деректері бойынша, қазіргі Шлезвиг-Гольштейн тұрғындары соңғы [[Мұз дәуірі]] кезенінен кейін аңшылар мен жинаушылардан құралған. Шамамен б.з.б. 4000 ж. бұл жерде диқаншылар пайда болады, олар өздерінен кейін 100-ден артық [[Мегалиттік құрылыстар|мегалиттік обалар]] қалдырды. Қола дәуірінен бастап жарты аралды солтүстіктен онтүстіке қарай жол кесіп өтеді, ол жолмен солтүстік [[ют|юттардың]]тардың мал шаруашылық сауда керуені өткен. [[Халықтардың ұлы көші]] кезінде Шлезвиг-Гольштейн германдық тайпалардың эмиграциясын басынан кешкен. Солай III—V ғасырларда осы жерге Британ аралдарынан англ тайпалары, жарым-жарты ют, сакс тайпалары көшіп келген.

XIX ғасырдың бірінші ширегінде даттық ұлттық [[партия|партиясы]]сы Шлезвигпен Данияның жақындауына ұмтылған, ал немістер өздеріне Шлезвигтін Германдық одаққа өтүін мақсат қояды.1842 жылы шлезвиг-голштинсдік әскерлер таратылып жалпы даттық әскерлер болып қайта жасақталады. Шлезвиг-Гольштейнін Даниямен бөлінбестігін нақты бекіту үшін, дат монярхиясының әр бөлігіне бірдей тақ мұрагерлігі тәртібін белгілеу керек еді. 1665 жылғы заң бойынша, Данияда, тақ, ер мұрагердің жоқтығында әйел тармағына өтетін, ал Гольштейнде ер мұрагердің жоқтығында артықшылық барлық бүйір тармақтарына өтетін. Дат королі Христиан VIII-де тек бір ғана ұлы Фридрих болғандықтан, егер ұлы ер мұрагерсіз қайтыс болса, онда Шлезвиг-Гольштейн Августенбург тармағы өкілдеріне өтуі тиіс еді, бұл жағдайда герцогтіткердің Даниядан алшақтау үрдісі басталушы еді.

Шлезвиг-Гольштейннің дат билігінен босатудын [[ұран|ұраны]]ы болды.

1853 жылы Фленсбургте Шлезвигке, [[Ицегое|Ицегоеда]]да Гольштейнге сеймдер шақырылды. Әр [[сейм|сеймге]]ге мемлекетті басқарудың жаңа жүйесі ұсынылды: Шдезвиг Данияның жай ғана провинциясы болып қалды, ал Голштиния автономдық алып, бірақ дат монархиясының бөлінбес бөлігі болып қалды. Екі қаулы сеймдердің

Голштиния мен Лауэнбургтін автономдық құқықтарын бұзады деп шешті. Сол кезде дат үкіметінде Голштиния мен Лауэнбургке автономдық құқықтар беріп, бірақ Дания тәуелділігінде қалдыру және Шлезвигті [[Дания|Данияға]]ға толығымен қосу туралы ойлар туды. Осы қалыпта дат королі Фридрих VII 1863 жылдың 30 нуарызында бұйрық жариялады.

Бұл кезде, 15 қазанда король Фридрих VII қайтыс болып, Ольденбургск үйінің корольдік тармағы сөнді. 1852 жылдың Лондондық протокол бойынша Дания және эльбтік герцогтіктерінің тағының мұрагері - [[Христиан IX Глюксбургский]] болып саналды. Бірақ, герцогтіктерде лондондық протоколдың заңдары жүрмеді, сондықтан Фридрих Августенбургский 19 қазанда Фридриха VIII атымен өзінің Шлезвиг-Гольштейн тағына отыратының жариялады. Германдық одақтық сейм король Христиан IX және герцог Фридрих VIII өтініші бойынша, Голштиния мен Лауэнбургке одақтақ контингенттін енгізілуін шешіп, тақ мұрагерлік туралы шешімді кейінге қалтырды. 27 желтоқсанда [[Эльмсгорн|Эльмсгорнде]]де өткен халықтық жиналыс герцог Фридрихті мемлекетті басқаруға шақырды.

12 мыңдық саксон және ганноверлік әскер Германдық одақ комиссардармен герцогтіктерді басып алады, содан кейін герцог Фридрих VIII [[Киль|Кильге]]ге келіп өзін "жеке тұлға" ретінде жариялайды. Прус және австрийлік үкімет, өздерін лондондық протоколмен байланысын атап өтіп, сол келісімнің негізінде принц Фридрих Августенбургскиге Гольштейннен кетуге мәжбүрледі. Одақтық сейм [[Пруссия]] мен [[Австрия|Австрияның]]ның өтінішін елемеу себебінен, 1864 жылы Пруссия мен Австрия 48 сағат ішінде дат конституциясының жойылуын бұйырды. Дания бұл шешімнен бас тартты, сонымен прус және австрийлік әскерлер герцогтіктерге басып кіріп, 1864 жылғы Дат соғысы басталды. Дания бұл соғыста тез женіліс тапты. 1864 ж. 30 қазанда қабылданған келісім бойынша Дания Пруссия мен Австрияға Шлезвиг, Голштиния және Лауэнбургті берді.

1920 жылғы өткізілген [[плебисцит]] нәтижесінде Шлезвигтін солтүстік бөлігі [[Германия|Германиядан]]дан Данияға өтті.

Шлезвиг-Гольштейн [[Ютландия]] жарты аралының онтүстігінде жатып, Даниямен солтүстікте, батыста [[Солтүстік теңіз|Солтүстік теңізбен]]бен,

шығыста - [[Балтық теңізі|Балтық теңізімен]]мен және [[Мекленбург-Алдыңғы Померания|Мекленбург-Алдыңғы Помераниямен]]мен, онтүстікте [[Төменгі Саксония]] [[Гамбург]] жерлерімен шектеседі. [[Балтық теңізі]] жағалауынан жерге [[Шлей]] [[бухта|бухтасы]]сы енеді.

* [[Киль|Кильдегі]]дегі Христиана-Альбрехт атындаға Университет

== Сілтемелер ==