Аңғар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Боттың аластағаны: sa:'यू' आकार की घाटी (deleted) |
BolatbekBot (талқылау | үлесі) ш wikify, replaced: Қазак → Қазақ using AWB |
||
6-жол:
Аңғарлар бір-бірімен кездескенде қиылыспайды, қосылады. Аңғар ағын судың шаю әрекетінен ([[эрозия]]) жаралады, басқа [[Экзогендік Процестер|экзогендік]]-процестердің әсері шамалы. Аңғар ''басты'' және ''бүйірлік'' болып бөлінеді. Бүйірлік аңғар басты аңғардың саласы болады. Олардың есебі екі түрлі жолмен:
# бастысынан бастап кішілеріне қарай;
# бастауындағы саласы жоқ саладан бастап жүргізіледі.
Әрбір аңғардың көлденең қимасында бөлінетін морфологиялық элементтері:
* [[арна]] — ең төменгі тар суағар бөлігі;
* [[жайылма]] — өзен тасығанда су басып қалатын табаны;
* [[
Терраса беткейлері әр турлі, беткейдің төменгі бүгілмесі ''табан сызығы'', жоғарғысы ''жиегі'' деп аталады. Бастауларының пішініне қарай жабық
(түйық ) және ашық аңғарлар деп бөлінеді. Географиялық және геологиялық жағдайларға байланысты аңғар типтері көп жоне әр түрлі.
ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
</ref>
28-жол:
Кесе көлденең қимасының сипатына карай аңғарлар мынадай типтерге жіктеледі:
* 1) [[саңылау]] — терең әрі тар Аңғар, беткейлері, әдетте, тіп-тік, кейде арнаға қарай еңкіш келеді, аңғардың табанын түгелдей су алып жатады, тек тауларда ғана кездеседі;
* 2) [[каньон]] — өте құлама беткейлі терең аңғар, әдетте, табаны тар, таудан шыға берісте, немесе тауларда кездеседі;
* 3) [[шатқал]] — терең жартасты тау аңғары, әдетте, беткейлері шығыңқы келіп, құламасы етегіне қарай өседі;
* 4) [[трапецияға ұқсас]] — шығыңқы немесе түзу көлбеу кең Аңғар, бұл жазықтағы аңғардың сипаты. Осы аңғардың бір түрі — жәшік тәрізді табаны тегіс, беткейі құлама аңғар;
* 5) [[астау тәрізді]] — беткейлері ойыс (батыңқы), етегіне жақын біртіндеп көлбей түседі, мұздық әрекетінен болған құбылыс. Мұнан өзге V — тәрізді, U — тәрізді және т.б. аңғарлар кездеседі.
== Аңғар беткейлері ==
'''Аңғар беткейлері''' (''Склоны долины'') — өзен аңғарының екі жағалауын шектейтін, еңістігі [[өзен]] арнасына қарай бағытталған жер беті. Аңғар беткейлері биік, төмен, тік, көлбеу болып келуі мүмкін. Ал көлденең бітімінің нысанына карай — ''түзу, ойыс, шығыңқы, баспалдақты'' және т.б. болады. Дамыған аңғарлардың беткейлері өзен жағасынан террасалармен ерекшеленген болып келеді.
== Аңғар табаны ==
'''Аңғар табаны''' (''Дно долины'') - [[өзен]]нің арнасы мен жайылмасы кіретін, аңғардың өзге бөлікгерімен салыстырғанда тегіс келген төменгі бөлігі.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.</ref>
Line 46 ⟶ 44:
[[Сурет:Perito Moreno Glacier Patagonia Argentina Luca Galuzzi 2005.JPG|thumb|left| Аңғар мұздықтары [[Perito Moreno Glacier]], [[Argentina]]]]
'''Аңғар мұздықтары''' (''Долинные ледники'') — қатты жауын-шашынның жиналу жылдамдығы [[абляция]] және өзге де шығындардан асып түсетін, қоректену алқабы (''қиыршық қар алабы — фирн'') мен шығындалу алқабы (''мұздық тілі'') айқын көрініске ие тау мұздығы. Әдетте, қоректену алқабына [[мұздық]] қалыптасқан орын (''цирк''), кейде мұздыққа іргелес жатқан беткейдің жазық беттері мен жоталары кіреді, мұздықтың тілі аңғармен ылдилай отырып, қар шегінен төменге түседі.
Line 57 ⟶ 54:
<references/>
{{stub}}▼
{{wikify}}
[[Санат:Аңғарлар]]
[[Санат:Су шаруашылығы]]
▲{{stub}}
[[an:Val]]
|