Фридрих Шиллер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: stq:Friedrich Schiller
ш r2.7.3) (Боттың аластағаны: diq:Friedrich Schiller; косметические изменения
27-жол:
}}
 
'''Йоһанн Кристоф Фридрих фон Шиллер''' ([[1759]] жылғы [[қарашаның 10]]-ы, [[Марбах ам Неккар]] – [[1805]] жылғы [[мамырдың 9]]-ы [[Ваймар]]) — [[немістер|неміс]] халқының [[ақын]]ы, [[философ]]ы, [[тарихшы]]сы және [[драматург]]ы. Өмірінің соңғы жылдары (1788-1805) Шиллер сол кездің өзінде атақты және ықпалды [[Гөте, Йоһанн Волфгаң фон|Гөтемен]] терең достық орнатып, бұл зор шығармашылық нәтижелерге алып келді: олар эстетика тақырыптарын талқыласып, Шиллер Гөтені бұрын бастаған, бірақ кейін аяқтамай кеткен шығармаларын аяқтауына түрткі болды. Осы арқылы қазір [[Ваймар классицизмі]] деп аталатын бір ерекше кезең басталды. Сонымен қатар ол екеуі бірге [[Ксениялар]] деп аталатын қысқа, бірақ өте уытты сатирикалық өлеңдер жинағын құрастырды. Ксенияларда Шиллер мен Гөте өздерінің эстетикалық көзқарастарына қарсы шыққандарды өткір ажуаның астына алды.
 
== Өмірбаяны ==
33-жол:
Шиллер Алманияның оңтүстік-шығысындағы [[Швабия]] аймағында [[Неккар]] өзенінің бойында орналасқан [[Марбах ам Неккар|Марбах]] қаласында дүниеге келді. Әкесі — әскери дәрігер Йоһанн Каспар Шиллдер (1733-1796), анасы — Елизабет Доротеа Кодвайс (1732-1802). Отбасында он бір бала болған, солардың жалғыз ұлы — болашақ ақын. 1790 жылғы ақпанның 22-сінде Шиллер Шарлотте фон Ленгефельдке (1766-1826) үйленді. Отбасында 1793 пен 1804 жылдың арасында төрт бала дүниеге келді: ұлдары Карл мен Ернст, қыздары Луизе мен Емили. Емилидің 1947 жылы Баден-Баденде қайтыс болған немересі барон Александер фон Глейхен-Руссвурм Шиллердің соңғы ұрпағы болды.
 
Фридрих туған кезде әкесі жетіжілдық соғыста жүрген еді. Ол әкесі соның әскерінде қызмет етіп жүрген Пруссияның патшасы [[ІІ-ші Фридрих]]тың құрметіне Фридрих деп аталды. Бірақ кейін барлығы дерлік оның есімін қысқартып, Фриц деп атап кетті.<ref>Lahnstein 1981, pg. 18</ref> Әкесі Каспар Шиллер үйге келуге мүмкіндікті сирек табатын, бұл оның анасына көп қиындық туғызатын, бірақ ол анда-санда отбасына келіп тұратын. Кейбір кездері оның әскери қосыны орналасқан жерлерге анасы балаларымен бірге де бара алатын.<ref>Lahnstein 1981, pg. 20</ref> 1763 жылы соғыс аяқталды. Шиллердің әкесі жаңа жауынгерлерді қабылдайтын қызметке орналасып, [[Швебиш Гмүнд]] қаласына жіберілді. Отбасын да ол қасына көшіріп алды, бірақ қалада пәтер жалдап тұру бағасы тым қымбат болғандықтан, олар көршілес [[Лорх]] ауылына көшуге мәжбүр болды.<ref>Lahnstein 1981, pg. 20-21</ref>
 
Лорхта Шиллердің отбасы бақытты өмір кешсе де, өзінің жұмысына әкесінің көңілі толмады. Ол жас Фридрихті кейде өзімен бірге жұмысқа апарып тұратын.<ref>Lahnstein 1981, pg. 23</ref> Лорхта Шиллер бастауыш мектепке бара бастады, бірақ мұғалімі жалқау болып, берген білімі де онша болмады. Сондықтан Фридрих жиі сабақтан қалып отырды.<ref>Lahnstein 1981, pg. 24</ref> Ата-анасы Шиллердің есейгенде пастор болуын армандайтын, сондықтан сол ауылдың пасторы оны [[латын тілі|латын]] және [[грек тілі|грек]] тілдеріне үйрете бастады. Ол адам жақсы ұстаз болып шықты, сол себепті көп кейін Шиллер «[[Қарақшылар (пьеса)|Қарақшылар»]] пьесасындағы діни қызметкерді оның атымен пастор Мозер деп атады. Шиллердің өзіне де діни қызметкер болу ұнап, кейде үстіне қара шапан жамылып алып, уағыз айтқан болатын.<ref>Lahnstein 1981, pg. 25</ref>
 
1766 жылы Шиллерлер отбасы Лорхтан [[Лүдвигсбург]] қаласына көшті. Шиллердің әкесіне үш жыл бойы жалақы төленбей, отбасы жинаған қаражаттарына күн көріп жүрген болатын, бірақ енді ол да бітті. Сондықтан Каспар Шиллер Лүдвигсбург гарнизонына ауысуға өтініш жасады. Бақытты балалық шағының көбі сонда өткен Фридрих үшін бұл оңайға соқпады.<ref>Lahnstein 1981, pg. 27</ref>
97-жол:
[[da:Friedrich Schiller]]
[[de:Friedrich Schiller]]
[[diq:Friedrich Schiller]]
[[el:Φρίντριχ Σίλερ]]
[[en:Friedrich Schiller]]