Уикипедия

Арабтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Халық
‎{{Infobox Ethnic group
|groupатауы = Арабтар<br /><big> العرب </big> ''al-ʿarab''
|imageсурет = [[Сурет:Arab infobox.jpg|300px|]]
|captionсурет тақырыбы = <small>[[Philip the Arab]] • [[John of Damascus]] • [[Al-Kindi]] • [[Al-Khansa]] <br /> [[Faisal I of Iraq]] • [[Gamal Abdel Nasser]] • [[Asmahan]] • [[May Ziade]]</small>
|populationсаны = шамамен 300 миллионмлн<ref>Margaret Kleffner Nydell [http://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec Understanding Arabs: a guide for modern times], Intercultural Press, 2006, ISBN 1-931930-25-2</ref>
|pop1 аймақ1 = 280,000,000{{flag|Arab League}}
|саны1 = 280,000,000
|region1 = {{flag|Arab League}}
|түсініктемелер1 =
|pop2 = 3,000,000<ref>[http://www.worldstatesmen.org/France.html France]. Worldstatesmen.org. Retrieved on 2011-01-03.</ref>▼
|region2аймақ2 = {{flag|France}}
|саны2 = 3,000,000
|pop3 = 1,300,000–3,300,000<ref>[http://www.worldstatesmen.org/Argentina.html Argentina]. Worldstatesmen.org. Retrieved on 2011-01-03.</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ar.html CIA – The World Factbook]. Cia.gov. Retrieved on 2011-01-03.</ref>
▲|pop2 түсініктемелер2 = 3,000,000<ref>[http://www.worldstatesmen.org/France.html France]. Worldstatesmen.org. Retrieved on 2011-01-03.</ref>
|region3аймақ3 = {{flag|Argentina}}
|pop4 =2,466,874<ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=D&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_DP2&-ds_name=D&-_lang=en Selected Social Characteristics in the United States: 2006]</ref>▼
|саны3 = 1,300,000–3,300,000
|region4 = {{flag|United States}}▼
|pop5 түсініктемелер3 =700,000 –<ref>[http://www.worldstatesmen.org/Argentina.html 2,000,000Argentina]. Worldstatesmen.org. Retrieved on 2011-01-03.</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/irar.html Iran, [[CIA factbook]]]– (1%The Arabic-speakersWorld andFactbook]. 3%Cia.gov. ethnicRetrieved Arabs)on 2011-01-03.</ref>
▲|region4аймақ4 = {{flag|United States}}
|region5 = {{flag|Iran}}|pop7 = 1,500,000<ref name="TWF">[[The World Factbook]] [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/]</ref>
|pop6саны4 = 12,500466,000874
▲|pop4 түсініктемелер4 =2,466,874 <ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=D&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_DP2&-ds_name=D&-_lang=en Selected Social Characteristics in the United States: 2006]</ref>
|region6аймақ5 = {{flag|IsraelIran}}
|pop7 = 1,100,000<ref>[http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm WorldStatesmen.org – Mexico]</ref>▼
|саны5 = 700,000 – 2,000,000
|region7 = {{flag|Mexico}}▼
|түсініктемелер5 = <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html Iran, [[CIA factbook]]] (1% Arabic-speakers and 3% ethnic Arabs)</ref>
|pop8 = 800,000<ref>[http://www.ine.es/prensa/np551.pdf 5,598,691 foreign population in Spain (2009)], Spanish National Statitistic Institute press report, [[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|INE (Spain)]]. June 3, 2009. (Spanish)</ref>▼
|region8аймақ6 = {{flag|SpainIsrael}}
|саны6 = 1,500,000
|pop9 = 500,000<ref>[http://www.konda.com.tr/html/dosyalar/ttya_tr.pdf toplumsal yapı araştırması 2006]: Bu düzenlemeyle ortaya çıkan tabloda Türkiye’de yetişkinlerin (18 yaş ve üstündekilerin) etnik kimliklerin dağılımı ... % 0,7 Arap ... şeklindedir.</ref>▼
|түсініктемелер6 =
|region9 = {{flag|Turkey}}▼
▲|region7аймақ7 = {{flag|Mexico}}
|pop10 = 164,000<ref>[http://www.schwartzman.org.br/simon/pdf/origem.pdf Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística]</ref>▼
|саны7 = 1,100,000
|region10 = {{flag|Brazil}}▼
▲|pop7 түсініктемелер7 = 1,100,000<ref>[http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm WorldStatesmen.org – Mexico]</ref>
|tablehdr =
|аймақ8 = {{flag|Spain}}
|regions =
|саны8 = 800,000
|tablehdr =
▲|pop8 түсініктемелер8 = 800,000<ref>[http://www.ine.es/prensa/np551.pdf 5,598,691 foreign population in Spain (2009)], Spanish National Statitistic Institute press report, [[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|INE (Spain)]]. June 3, 2009. (Spanish)</ref>
|languages = [[Араб тілі|Арабша]], Қазіргі заманғы оңтүстік араб тілі,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "{{IPA|Ķuāḍa}}." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008]: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as {{IPA|Ķuḍā'ī}} were: Kalb [q.v.], Djuhayna , Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra , Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh" </ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbours in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar.”</ref> Араб тілінің диалекттері▼
▲|region9аймақ9 = {{flag|Turkey}}
|religions = Басым көпшілігі [[Ислам]] дінінде; азшылық ұстанатын діндер ішіндегі ең үлкені: [[Христиан діні]]; өзге де діндер▼
|саны9 = 500,000
|related = [[Еврейлер]], өзге де Афро-Азиялық топтар}}▼
▲|pop9 түсініктемелер9 = 500,000<ref>[http://www.konda.com.tr/html/dosyalar/ttya_tr.pdf toplumsal yapı araştırması 2006]: Bu düzenlemeyle ortaya çıkan tabloda Türkiye’de yetişkinlerin (18 yaş ve üstündekilerin) etnik kimliklerin dağılımı ... % 0,7 Arap ... şeklindedir.</ref>
▲|region10аймақ10 = {{flag|Brazil}}
|саны10 = 164,000
▲|pop10 түсініктемелер10 = 164,000<ref>[http://www.schwartzman.org.br/simon/pdf/origem.pdf Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística]</ref>
▲|languagesтілдері = [[Араб тілі|Арабша]], Қазіргі заманғы оңтүстік араб тілі,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "{{IPA|Ķuāḍa}}." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008]: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as {{IPA|Ķuḍā'ī}} were: Kalb [q.v.], Djuhayna , Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra , Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh" </ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbours in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar.”</ref> Араб тілінің диалекттері
▲|religionsдіні = Басым көпшілігі [[Ислам]] дінінде; азшылық ұстанатын діндер ішіндегі ең үлкені: [[Христиан діні]]; өзге де діндер
▲|relatedэтникалық топтары = [[Еврейлер]], өзге де Афро-Азиялық топтар}}
|ескертпелер =
}}
 
 
'''Арабтар ''' (әл-араб) — Солтүстік Африка мен Батыс Азиядағы араб елдері халықтарының үлкен тобы. [[Бахрейн]]де, [[Йордания]]да, [[Ирак]]та, [[Йемен|Йемен Республикасында]], [[Катар]]да, [[Кувейт]]те, [[Ливан]]да, [[БАЭ|Біріккен Араб Эмиратында]], [[Оман]]да, [[Сауд Арабиясы]]нда, Солтүстік Сахарада ([[маврлар]]), [[Египет]]те, [[Ливия]]да, [[Мавритания]]да, [[Марокко]]да, [[Судан]]да, [[Тунис]]те, [[Израиль]]де, [[Палестина]]да, [[Түркия]]да, [[Иран]]да, [[Ауғанстан]]да, [[Индонезия]]да т.б. елдерде тұрады. Араб диаспорасы Батыс Еуропада, Батыс және Оңт. Африкада т.б. елдерде де бар. Жалпы саны 199 млн. адам (1992). [[Араб тілі]]нде сөйлейді. Араб жазуын қолданады. Діні — мұсылман-сунниттер. [[Ислам Діні|Ислам дінінің]] [[шейіт]], [[друз]], [[нусайрит]], [[ибадит]] ағымдарын тұтынатындар, христиан-коптар, [[православие]] дінін ұстанатындар да бар. Шаруалары (феллахтар) егіншілікпен, көшпелі мал шаруашылығымен, бау-бақша өсірумен айналысады. Б.з.б. 2-мыңжылдықтың [[2 ғ.|2 ғ-да]] түйені қолға үйретіп, көшпелі түйе өсірумен шұғылданған. [[Арабия түбегі]]нің [[автохтон]] тұрғындары — [[бәдәуилер]]. Алғашқы араб мемлекеттері — [[Пальмира]] ([[Тадмор]]), [[Набатц]], [[Лихьян]], [[Гассан]], [[Лахм]], [[Кинда]] араб тайпаларын бір [[Этнос|этносқа]] біріктіре алмады. Бірігу [[Ислам Діні|ислам дінінің]] пайда болуымен, Араб халифатының құрылуымен аяқталады. 7 ғ-дың 1-ширегінде Арабтардың көп елді бағындыруына орай “араб” этнонимі тұтас бір халықтың атына айналды. [[19 ғ.|19 ғ-да]] [[Осман империясы]]ның ыдырауы, [[20 ғ.|20 ғ-дағы]] Еуропа отаршылығына қарсы ұлт-азаттық қозғалыс — Арабтардың азат болуына және ұлт болып қалыптасуына тікелей әсер етті.Көшпелі, жартылай көшпелі Арабтардың дәстүрлі баспанасы — ешкі терісі немесе кенептен істелген төрт бұрышты шатыр, отырықшылары каркасты-бағаналы үйлерде тұрған. Шаруалар бір қабатты үй сыртын дуалмен қоршап тастайды. Тұрған жеріне қарай сазбалшықтан, тастан қаланған үйлер, шетеннен тоқылған күркелер де кездеседі. Арабтардың күмбезді діни және қалалық сурет өнері ([[Дамаск]], [[Бағдад]], [[Каир]], [[Кордова]], [[Иерусалим]] т.б.) әлемдік өркениет тарихында соны сипатымен ерекшеленеді. Ұлттық киімдері — кең белдемшелер (фута), басқа орайтын шалмалар, жеңсіз желбегейлер, ұзын көйлектер. Әйелдер жүзік, алқа, білезіктер, мұрын сырға, әшекей салпыншақтар тағады. Бәдәуи әйелдерінде беттерін, алақандарын, табандарын бояп сурет-тыртықтар салу ырымы кездеседі. Әйелдері жүздерін бүркеп жүреді. Бәдәуилердің ұлттық тағамы — түйе сүті, бидай, арпа, тары, жүгері наны, құрма. Отырықшылар әр түрлі ботқаларды, ешкі сүтін, қой ірімшігін, жеміс-жидек, көкөністерді мол пайдаланған. Ислам ережелері бойынша арақ-шарап, шошқа еті — харам. Ораза ұстау — парыз. Арабтардың фольклоры, классикалық поэзиясы мен музыкасы жақсы дамыған. Басты саз аспаптары: [[бубен]], [[барабан]], [[лютня]], бір ішекті ыспалы [[ребаб]]. Мұнай кеніштерінің игерілуі, өнеркәсіптің дамуы, көшпелілердің отырықшылануы, қала тұрғындарының күрт өсуі Арабтар тұрмысын сәулеттендірді. <ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Арабтар» бетінен алынған