Уикипедия

Мұхаммед ибн Джәрир әт-Табари: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: oc:Tabari
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{merge|Ат-Табари Әли Жафар Мухаммед бин Жарир}}
{{Мұсылман ғалымдары}}
'''Әбу ЖафарДжафар Мұхаммед Ат-Табари''' ''Әбу Жафар Мұхаммад ибн ЖарирДжәрир ибн ИазидЙазид атәт-Табари''' (839, [[Табаристан]] өлкесінде, [[Амул]] қаласыңда — [[923]], [[БағдатБағдад]]) — тарихшы. Бірқатар уақыттар бойына [[Рей]], [[БағдатБағдад]], [[Басра]], [[Куфа]] қалаларында, кейін [[Сирия|Сирияда]], [[Мысыр|Мысырда]] болған. Өмірінің соңғы жылдарында [[Бағдат|БағдаттаБағдад]]та тұрып, [[заң]], аңыз-әпсана салаларында дәріс оқыған. Әбу ЖафарДжафар Мұхаммед Атәт-Табари [[ғалым]], тарихтанушы ретінде түрлі пәндерге байланысты 10-нан астам еңбек қалдырған. “[[«Тарих ар-русул уә-л-мулук]]” (“[[Әулиелер мен патшалар]]”)» атты көп томдық еңбегінде әлемнің жаратылуынан басталған жалпы [[тарих]] және сол кезде мәдени өркениетімен арабтарға белгілі болған халықтар туралы, [[Рим]], [[Византия]] императорлары, [[Иран]] тарихы жайлы [[мәліметтер]] жинақталған. [[Ислам|Исламның]] пайда болуынан бастап әрі қарайғы тарихи оқиғалар мұсылманша ([[һижра]]) [[жыл санау]] ретімен берілген. [[Араб]] [[Халифат|халифатына]] қатысты [[915]] жылға дейін мәліметтер мол қамтылған. Сонымен қатар [[Орта Азия]] мен [[Оңтүстік Қазақстан]] туралы деректер бере отырып, [[Түркілер|түркі]] тайпаларының [[ислам]] дінінің енуіне, арабтардың жаулап алуына қарсы күресіне, [[халық]] көтерілістеріне, соғдылардың [[Жетісу|Жетісуға]] қоныс аударуына, Жетісу түркілерінің этнографиясы және олардың қалалары жайындағы мәліметтерге жан-жақты тоқталады. Әбу ЖафарДжафар Мұхаммед Атәт-Табари [[Орта Азия|Орта Азиядағы]] оқиғаларды баяндау барысында [[әл-МадаинидМадаини|әл-Мадаинидің]] ([[753 — 849]]) еңбектерін (бізге жетпеген) негізге алған. Әбу ЖафарДжафар Мұхаммед Атәт-Табаридің бұл еңбегі [[1879 — 1901]] жылдары голландиялық ғалым [[Де Гуе]] жетекшілігімен жарық көрді. <ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
 
== Биография ==
'''Ат-Табари Әли Жафар Мухаммед бин Жарир''' (шамамен 839-923), [[араб]] тарихшысы. Өз заманының аса оқымысты адамы ретінде [[Таяу ШығыстағыШығыс]]тағы елдердің әдет-дәстұрін, салт-санасын, діни және тұрмыстық аңыздарын, поэзиясы мен қара сөзбен жазылған хикаяларын, патшалар мен мемлекеттердің тарихын, [[Ислам пайғамбарлары|пайғамбарлардың]] шығу тегі мен шежіресін зерттеді. Соның нөтижесінде ол ежелгі заманнан бастап 10 ғасырға дейінгі Таяу Шығыстың тарихын егжей-тегжейлі баяндаған ''«Китаб джәми әл байиан фи тафсир әл-Құран»'' Әуезов не ''«Пайғамбарлар мен патшалар тарихы»'' атты 10 томдық кітап жазды. Ғалымның бұл еңбегі әлемдік тарих ғылымына қосылған аса үлкен үлес болып табылады. Бұл шығарма барлық медреселер мен ғылыми жоғары оқу орындарында жеке пән ретінде оқытылды. Сондықтан [[Абай]] мен [[Әуезов]] Атәт-Табаридің «Тарихымен» бала кезінен таныс болды. Ғалымның мұсылман елінің рухани емірінде алатын орнын ерекше бағалай келіп, абайтану саласына арналған барлық еңбектерінде Әуезов ерекше атаған. Абайдың танымдық үш қайнар көзі ретінде [[Шығыс мәдениеті|Шығыс мәдениетінен]] нәр алған:<ref> Мұхтар Әуезов энциклопедиясы - Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011. ISBN 978-601-282-175-8 </ref>▼
 
▲'''Ат-Табари Әли Жафар Мухаммед бин Жарир''' (шамамен 839-923), [[араб]] тарихшысы. Өз заманының аса оқымысты адамы ретінде Таяу Шығыстағы елдердің әдет-дәстұрін, салт-санасын, діни және тұрмыстық аңыздарын, поэзиясы мен қара сөзбен жазылған хикаяларын, патшалар мен мемлекеттердің тарихын, пайғамбарлардың шығу тегі мен шежіресін зерттеді. Соның нөтижесінде ол ежелгі заманнан бастап 10 ғасырға дейінгі Таяу Шығыстың тарихын егжей-тегжейлі баяндаған ''«Китаб джәми әл байиан фи тафсир әл-Құран»'' Әуезов не ''«Пайғамбарлар мен патшалар тарихы»'' атты 10 томдық кітап жазды. Ғалымның бұл еңбегі әлемдік тарих ғылымына қосылған аса үлкен үлес болып табылады. Бұл шығарма барлық медреселер мен ғылыми жоғары оқу орындарында жеке пән ретінде оқытылды. Сондықтан [[Абай]] мен [[Әуезов]] Ат-Табаридің «Тарихымен» бала кезінен таныс болды. Ғалымның мұсылман елінің рухани емірінде алатын орнын ерекше бағалай келіп, абайтану саласына арналған барлық еңбектерінде Әуезов ерекше атаған. Абайдың танымдық үш қайнар көзі ретінде [[Шығыс мәдениеті|Шығыс мәдениетінен]] нәр алған:<ref> Мұхтар Әуезов энциклопедиясы - Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011. ISBN 978-601-282-175-8 </ref>
{{start citation}}«Абай араб-мұсылман мәдениетін кең зерттей отырып, Табари, Рабғузи, Рашид-ад-дин, Бабыр, Әбілғазы Баһадүр хан жене басқалары сияқты шығыс ғалымдарының тарихи еңбектерімен танысты, мусылман дінінің барлық шариғат негіздерін біліп алды. Абай Шығыс елдерінің бағзы замандағы тарихымен ғана танысып қойған жоқ, ол сонымен қатар Таяудағы Шығыстың өз тұсындағы мәдениетін де өте жақсы білді»{{end citation|қайнары=(20 томдық шығармалар жинағы, 18-том, 165-бет)}}.
 
==Әдебиеті==
*[[«История ат-Табари]]», Ташкент, [[1987]].
 
== Сыртқы сілтемелер ==
Line 26 ⟶ 24:
{{Islam-stub}}
 
[[Санат:Дін]]
[[Санат:Ислам]]
[[Санат:Тарих]]
[[Санат:838 жылы туғандар]]
Line 33 ⟶ 29:
[[Санат:Иран тарихшылары]]
[[Санат:Мұсылман тарихшылар]]
 
[[Санат:Тарихшылар]]
 
[[ar:محمد بن جرير الطبري]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Мұхаммед_ибн_Джәрир_әт-Табари» бетінен алынған