Теориялық физика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
26-жол:
Демокриттің идеясын [[Эпикур]] (б.з.б. 341-270) одан әрі дамытты. Ол да Демокрит сияқты атомдар өздерінің пішіні мен көлеміне және салмағына қарай әр түрлі болады деп қорытты.
Заттың құрылысы туралы мұндай пайымдаулар [[эксперимент]] жүзінде дәлелденбеген, тек жорамалдар ғана еді. Сондықтан заттың атомдық құрылысы туралы ілім ұзақ уақыт қолдау таппады. Тіпті ұлы [[Аристотель|Аристотельдің]] өзі де [[Демокрит|Демокриттің]] көзқарасымен келіспеді. Ол денені шексіз ұсақтап беле беруге болады деді. Ал [[Еуропа|Еуропада]]
Зат кұрылысының молекулалы-кинетикалық теориясының негізгі қағидаларын кейінірек
1) Барлық заттар өте ұсақ бөлшектерден - молекулалар мен атомдардан (Ломоносовша «корпускулалардан») тұрады;
41-жол:
Расында да, үнемі үздіксіз және ретсіз қозғалыста болатын сүйык молекулалары тозаңшаны жан-жағынан соққылайды. Олардың соққылауы үздіксіз және әр түрлі бағытта болатындықтан, тозаңшалар да үздіксіз әрі ретсіз қозғалысқа түседі. Ұсақ бөлшектердің (шаң-тозаңның, т. б.) ауа мен сұйықтықтардағы ретсіз әрі үздіксіз қозғалуы броундық қозғалыс деп аталады. Бөлшектердің броундық қозғалысы атомдар мен молекулалардың бейберекет үздіксіз қозғалысының салдары болып табылады.
5) Қазіргі кезде металдардағы молекулалар мен атомдарды үлкейтіп көрсететін электрондық микроскоптар мен иондық проекторлар бар. 18-суретте электрондық микроскоптың үлкейтуімен түсірілген [[алтын]] кристалындағы атомдардың орналасу тәртібі және олардың ара қашықтықтары берілген. Мұнда бір ангстрем (1Å) 1 см/100 000 000 =10 <sup>-8</sup> сантиметрге тең. Ал 19-суретте иондық проектордың үлкейтуімен алынған [[вольфрам]] атомдарының нобайы көрсетілген.
6) Ғылыми теорияның мәні құбылысты түсіндірумен ғана шектелмейді. Ол және құбылыстарды болжап, заттардың жаңадан туатын сапалық қасиеттерін де алдын ала айтып беруге жәрдемдеседі. Шынында да, молекулалы-кинетикалық теорияға негіздеп қасиеттері мүлдем жаңа материалдарды қолдан жасап алу мүмкіндігі туды. Мысалы, табиғи алмастан (қырналған алмасты бриллиант дейді) кем түспейтін жасанды алмастар
51-жол:
Қымбат бағалы асыл тастарды да осындай жолдармен алуға болады. Ондай тастар кристалдар деп аталады. Теория олардың механикалық, оптикалык, электрлік, т. б. қасиеттерін алдын ала болжауға жәрдемдеседі.
Қазіргі уақытта қажетті қасиеттері бар қолдан алынатын жасанды материалдардың түрлері өте көп. Солардың қатарында металдар мен пластмассалардың қосылыстарын атауға болады. Ондай металпластмассалардың сапасы да ерекше. Мысалы, жай пластмассалар электр тогын өткізбейді, ал металпластмассалар
Міне, осылайша зат құрылысының молекулалы-кинетикалық теориясы экспериментте дәлелденіп, ғылым мен өндірісте және тұрмыста кең қолданыс тапты. Осы сияқты физиканың басқа да іргелі теориялары адамзаттың ақыл-ойының дамуына, өркениеттің өрістеуіне орасан зор үлес қосуда.<ref>Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-634-8</ref>
| |||