Бруцеллёз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
LaaknorBot (талқылау | үлесі) ш r2.7.3rc2) (Боттың үстегені: is:Öldusótt |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Бруцеллёз (мальта қызбасы).'''
Бруцеллез-бруцеллалармен шақырылатын қоздырғышы әртүрлі механизммен берілетін , клиникасында созылмалы қызбамен, қимыл-қозғалыс аппаратының, жүйке жүйесінің, жүрек-қан тамыр жүйесінің, зәр шығару жүйесінің және т.б жүйелердің зақымдалуымен жүретін, созылмалыға ауысуға бейім, инфекция-аллергиялық, зоонозды инфекциялық ауру.
[[Сурет:Patient with Brucellosis.jpg|thumb|Бруцеллёзбен ауыратын науқас]]
'''Бруцеллёз''' қазақша: Сарып<ref name="source1"> “Қазақ Энциклопедиясы”,II-том</ref>
==Этиологиясы==
Brucella тұқымына 6 түр кіреді:
Br.melitensis- Қазақстанда жиі кездеседі
Br.abertus
Br.suis
Br.cauris
Br.neotomae
Шар тәрізді, грам «-», эндотоксин бөліп шығарады, S-форма түзеді, сыртқы ортаға кең төзімді.
[[Сурет:Brucella_spp.JPG|thumb|Бруцеллёз қоздырғышы]]
==Эпидемиологиясы==
Барлық жерде кең таралған. Инфекция көзі: ұсақ мүйізді, ірі қара мал, шошқалар, маралдар және адамдар. Таралу механизмі: фекальды-оральды. Берілу жолдары: қатынас арқылы (зақымдалған тері)
*алиментарлық
*ауа-шаң (аэрогенді)
Көбінесе малшылар, шопандар, ауыл тұрғындары ауырады.
[[Сурет:Flock_of_sheep.jpg|thumb|Инфекцияның мүмкін болатын көздері]]
==Патогенезі==
Бруцеллалар ағзаға тері немесе шырышты қабаттар арқылы енеді, сосын макрофактормен ұсталып, сол жерде көбейеді де, лимфа ағынымен регионарлық лимфа түйіндеріне енеді. Содан соң қан тамырлар арқылы бүкіл ағзаға жайылады.
Патогенезінде инфекцияның дамуы бес фазадан өтеді:
#лимфогенді фаза
#гематогенді фаза
#көп ошақты себу жайылу фазасы
#экзоошақты себу фазасы
#метомффоз фазасы
Әр фазаның көрінуі және олардың дамуы организмнің индивидуальды ерекшелігіне байланысты, кіру жеріне, түріне қоздырғыш дозасына және зақымдану шартына байланысты.
==Патоморфологиясы==
Бруцелледегі негізгі зақымдану тамыр жүйесі жағынан болғандықтан (энда, - пери,- панваскулиттер, тромбоваскулиттер) поли ошақтық ағзалардың патологиясы байқалады.
==Клиникасы==
* Ол [[ыстық]] көтеріліп, қалтырап дірілдеуден басталуы мүмкін, бірақ әдетте бірте-бірте, тез шаршау, әлсіздіқ асқа тәбеттің болмауы, [[бас]]тың [[асқазан]]ның [[буын]]дардың ауыруы формасында өрбиді.
* Ыстықтың көтерілуі жеңіл және ауыр формада болуы мүмкін. Түстен кейін қалтырап-дірілдеу және ертеңгісін малшынып терлеп қалу бұл ауруға тән белгі. Созылмалы бруцеллёзде ыстық бірнеше күн басылады да сосын қайта көтеріледі. Тиісті ем қолданбаса, бірнеше жылға созылуы мүмкін.
* Мойында, қолтықтың астында, шапта ісінген [[лимфа]] түйіндері пайда болуы мүмкін.
Клиникалық симптомдары орташа алғанда 2-3 апта өтуімен сипатталады. Жіктелуі:
#Ағымы бойынша:
##жеңіл
##орташа
##ауыр
##латентті
#Ұзақтығы бойынша:
##жедел (3 айға дейін)
##жеделдеу (6 айға дейін)
##созылмалы (6 айдан кейін)
##ирезидуальды
Жедел бруцеллездегі симптомдар:
*Әр түрлі сипаттағы қызба (толқын тәріздес, ремиттирлеуші, субфебрильді) 1-2 аптадан 2-3 айға дейін.
*Қалтырау және тершеңдік
*Жалпы интоксикациялық синдром (бас ауру, әлсіздік)
*Микрополиаденит
*Гепатомиенальдық синдром
*Қысқа мерзімдік әлсіз немесе айқын түрдегі артралгия, миалгиялар.
Жеделдеу бруцеллезге тән симптомдар:
#айқын интоксикация
#ағзалар мен жүйелер зақымдану симптомдары:
*полиартрит, бруссит, спондилоартриттер, спондиметтер
*менингит, менингоэнцефалит, миелит, энцефалит
*эндокардит, миокардит, перикардит
*нефриттер, нефроздар
*түсіктер, бедеулік, жатыр түтікшелерінің қабынуы, менистризация циклінің бұзылуы
*орхит
Созылмалы бруцеллезге тән симптомдар:
*Висцеральды түрі:
**жүрек-қантамыр жүйесі
**тыныс алу жүйесі
**гепателиенальды синдромдармен жүреді
*Сүйек буын түрі:
**буындар
**сүйектер
**жұмсақ тіндер
**аралас түрде зақымдану
*Нервтік түрі:
**орталық нерв жүйесі
**перифериялық нерв жүйесінің зақымдалуы
**психобруцеллез
*Урогенитальді түрі
*Клиникалық араласқан түрі
==Балалардағы бруцеллездің клиникалық ерекшеліктері==
#Негізгі жұғу жолы: алиментарлы (қайнатылмаған сүт арқылы)
#Ауру біртіндеп басталады
#Көбінесе қызба болмайды, субфибрильді болады
#Терісі бозғылт, эрт. бөртпелер байқалады, 9-15%
#Лимфа түйіндері сирек үлкейеді
#Тірек-қимыл жүйесі жағынан әлсіз өзгерістер байқалады
#Перифериялық-нерв жүйесі, зәр шығару жүйесі сирек зақымданады.
#Негізгі аяқталуы- сауығу.
==Диагностикасы==
#бактериологиялық: гемакультура жұлын сұйықтығы, синовиальды сұйықтықты қолдану
#биологиялық (теңіз шошқаларын зақымдау)
#иммунды ферментті анализді антиген, антидене табу үшін
#агрегатгемаглютинация әдісі (АГАР)
#серологиялық әдіс: комплемент байланыстыру реакциясы (КБР)
#аллергиялық әдіс (ГЗТ)-Бюрне сынамасы
====Диф.диагностикасы====
Іш сүзегімен, Қу-қызбамен, грипп, безгек, эпидемиялық бөртпе сүзегімен, Бриль ауруымен жүргізіледі.
== Емдеу жолдары ==
Этиотропты: рифампицин, доксициклин, тетрациклин
*қабылдауға қарсы: вольтарен, напроксен
*дезинтокциялық: тек ауыр түрінде
*антигистаминді
*иммунды жүйені қалыптастыру: левамизол, тимамен
*витаминтерапия
*физио және симптомдық
*санаторлы-курортық
* Бруцеллёзден сезіктенсеңіз дәрігерден кеңес алыңыз, өйткені көп жағдайда бұл [[ауру]]-мен басқа аурупарды шатастырады, ал емдеу үшін көп [[уақыт]] та, [[қаржы]] да шығын болады.
* [[Тетрациклин]]мен емдеңіз: ересектер: 250 миллиграмдық капсулды күніне 4 рет екі түйірден үш апта ішу керек. Сақтану шараларын орындаңыз. Немесе [[ко-тримоксазол]] ішіңіз.
==Диспансеризация==
Жедел және жеделдеу түрінде 3 жыл. Созылмалы түрінде әр 3 ай сайын тексерілуі керек.
== Алдын алу ==
| |||