Шеміршек ұлпасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Шеміршек ұлпасы''' (хрящевая ткань); (textus cartilagineus, {{lang-la|textus}} — ұлпа, ткань; {{lang-la|cartilago}} - шеміршек) — [[қаңқа]] [[дәнекер ұлпасы]]. [[Шеміршек]] ұлпасы [[жасуша]]лардан және жасушааралық заттардан құралған. Жасушааралық заттың құрылыс ерекшеліктеріне байланысты ол: гиалинді, эластинді және талшықты шеміршек ұлпалары болып үш түрге бөлінеді. Гиалинді шеміршек ұлпасының клеткааралық заты мөлдір біркелкі болып келеді. [[Эластин]]ді шеміршек ұлпасының клеткааралық затында эластин талшықтары, ал талшықты шеміршек ұлпасында коллаген талшықтарының будалары болады. Шеміршек ұлпасы сыртынан шеміршекқаппен (перихондрий) қапталған. [[Шеміршек]] ұлпасының жасушаларына [[прехондробласт]]тар, [[хондробласт]]тар, хондроциттер жатады. Жасушааралық зат — шеміршек ұлпасының негізін құрайды. Оның құрғақ салмағының 50-70% коллагеннен тұрады. Жасушааралық заттың құрамына хондрин талшықтары мен хондромуконд ([[мукополисахарид]]) кіреді<ref>Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә. - Алматы: Қазақ университеті, 2009. - 128 бет. ISBN 978-601-247-057-4 </ref>. Шеміршек ұлпасы организмде тіректік, қорғаныс және механикалық қызметтер атқарады.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>

Шеміршек клеткалары көбінесе бір ядролы кейде екі ядролы болады. Органоидтары жақсы жетілген. Шеміршектің клетка аралық заты біркелкі болмайды. [[Микроскоп (құрылғы)|Микроскоппен]] қарағанда онда аморфты зат пен желімделген коллаген талшықтары да байқалады. Талшықтар өзара шырматылып тор түзеді. Шеміршек ұлпасының басқа ұлпалардан айырмашылығы ондағы аморфты затының химиялық қасиетінде. Шеміршектің аморфты заты протеиндерден хондриотино күкірт қышқылынан және альбумоидтан тұрады. Протеиндердің бір бөлігі хондриотино [[Күкірткүкірт қышқылы|күкірт қышқылымен]]мен күшті қосылып хондромукоид түзеді. Ол шеміршектің негізгі заты. [[Шеміршек]]тің негізгі затында коллаген мен хондромукоид біркелкі орналаспайды ол жануарлар мен адамдардың жасына байланысты. Адам есейген сайын шеміршектің негізгі затының ерекшеленуі айқындала түседі. Онда тұздар көп жиналып, кәрі шеміршек опырылғыш келеді.

Шеміршектің дамуы-гиалинді шеміршек басқа дәнекер ұлпалары сияқты мезенхимадан дамиды. Дамуы [[Мезенхима|мезенхиманыңмезенхима]]ның тығыздалуынан басталады. Қаңқалы бөлімдер пайда болады. [[Ұлпа]] сұйығының химиялық қасиеті өзгереді. Онда шеміршектің затына ұқсас заттар пайда болады. Кейін олардан каллоген талшықтары дамиды. [[Шеміршек]]тің осыдан бастап екі бөлімі, аралық заты және клеткасы айқындала басталады және клеткалары көбейе бастайды. Негізгі заттың [[Базофильді зат|базофильдігі]] артады. Ұрықтың шеміршектің айырмашылығы олар изогенді топ құрамай клеткалары бір-бірінен бөлек орналасады.