Гелий: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 136 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q560 (translate me) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Химиялық элемент
|атауы=Гелий
|нөмірі=2
|символ=He
|сол=Сутек
|оң=Литий
|ұсті=-
|асты=[[Неон|Ne]]
|тип=Инертті газдар
|топ=18
|период=1
|блок=s
|сыртқа түрі=түссіз
|сурет=
|атомдық масса=4,002602
|конфигурация=1s<sup>2</sup>
|электрондық қабықшасы=2
|фаза=Газ
|тығыздық=0,1786
|балқу температурасы=1.15
|қайнау температурасы=4.22
|К сыни межелі=5.19
|сыни межелі МПа=0,227
|меншікті қт=0,0138
|меншікті бт=0,0829
|удельная тё=20,786
|қб қысымы 1=
|қб қысымы 10=
|қб қысымы 100=1,23
|қб қысымы 1 k=1,67
|қб қысымы 10 k=2,48
|қб қысымы 100 k=4,21
|қаныққан бу=(по ITS-90)
|кристаллдық құрылым=гексагональды
|электроотртерістілік=
|иондалу энергиясы 1=2372,3
|иондалу энергиясы 2=5250,5
|атом радиусы=31
|ковалентті радиус=32
|Ван-дер-Ваальс радиусы =140
|жылуөткізгіштік=0,1513
|дыбыс жылдамдығы=972
|номер CAS тіркелу нөмірі=7440-59-7
}}
[[Сурет:Helium.gif|thumb|right|100px|Гелий ''He'']]
'''Гелий'''<ref> Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Аныктамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0
</ref>
(лат.: Helium) —, ''Не'' – элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы химиялық элемент; ат. н. 2, ат. м. 4,0026. Гелийді 1868 ж. [[француз]] астрономы [[Ж.Жансен]] мен ағылшын астрономы [[Дж. Н. Локьер]] [[күн]] сәулесінің спектрінен тапқан, 1895 ж. ағылшын химигі [[У.Рамзай]] радиоактивтік клевеит [[минерал]]ынан бөліп алған. Қалыпты жағдайда Гелий – бір [[атом]]ды түссіз, иіссіз, инертті [[газ]], қайнау t – 268,93°С, тығызд. 0,178 г/л. Сұйық Гелий кванттық сұйықтықтарға жатады, себебі оның атомдары макроскопиялық көлемде кванттық қасиет көрсетеді. Сұйық 4Не (бозе-сұйықтық) 2,17 К° темп-ра мен 0,005 МПа қысымда фазалық өзгеріске ұшырап, Не І және Не ІІ сұйықтықтарына ыдырайды. Не ІІ – аса аққыш сұйықтық, өте жіңішке түтікшелерден ешқандай үйкеліссіз ағып өтеді. Оның мұндай қасиетін 1938 ж. [[П.Л. Капица]] ашқан. Не І қатты қайнаса, Не ІІ баяу қайнайды, бұл ерекшелік Не ІІ-нің өте жоғары жылу өткізгіштігімен байланысты. Сұйық 3Не (ферми-сұйықтық) абсолюттік нөл темп-ра мен 3,4 МПа қысымда аса аққыштық қасиетке ие болады. Сұйық Гелий басқа сұйықтықтарға қарағанда қалыпты қысым мен 0°К темп-рада қатпайды, оның кристалдануы үшін өте жоғары (2,5 МПа астам) қысым қажет. Газ күйіндегі Гелий пластмассадан, [[шыны]]дан және кейбір металдардан жасалған қоршаулардан жеңіл өтіп кетеді. Гелийді табиғи газдар қоспасын арнаулы аппараттарда төмен темп-рада басқа газдардың барлығын сұйылтып барып алады. Газ күйіндегі Гелий металдарды жоғары темп-рада кесу, пісіру, балқыту процестерінде; жартылай өткізгіштер өндіруде, тағамдарды консервілеуде қолданылады. Сұйық Гелий ғылыми-зерттеу жұмыстарында төмен температурадағы процестер үшін салқындатқыш ретінде және өте төмен температураны өлшейтін термометрлерді толтыру үшін пайдаланылады. <ref>Қазақ энциклопедиясы 2-том</ref>
| |||