Махамбет Өтемісұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
53-жол:
Ол [[Жыраулық Поэзия|жыраулық поэзияның]] көркемдік әлемін байытып, шығармаларында ұлт-азаттық идеяларын көтерді, елдікті сақтап қалуға тақырлы. ''«Мұнар күн»'' жырында ол ел басына түскен ауыртпалықты ашына айтты. ''«Ереуіл атқа ер салмай»'', ''«Ұлы арман»'', ''«Жайықтың бойы көк шалғын»'', ''«Атадан туған ардақты ер»'' жырларында ақын алдағы күндеріне үмітпен, зор сеніммен қарады.
«''Біртіндеп садақ асынбай»'', ''«Арғымақ, сені сақтадым», «Арғымақтың баласы», «Азамат ердің баласы», «Қара нар керек біздің бұл іске», «Еменнің түбі - сары бал», «Жалған дүние», «Еріскедей ер болса»'', т.б. шығармаларында ұлт-азаттық қозғалыс рухы, ел тағдыры мен арман-мүддесі терең әрі шынайы суреттелген. ''«Халық қозғалса, хан тұрмайды тағында»'' дейді ол отты жырларында. Ақын өлеңдерінің басты қаһарманы [[Исатай]] батыр. ''«Исатай деген ағам бар»'', ''«Исатай сөзі», «Арғымаққа оқ тиді», «Тарланым», «Соғыс»'', т.б. өлеңдерінде Исатай батырдың көркем тұлғасы, [[адамгершілік]], қайсарлық, тапқырлық қасиеттері жан-жақты сипатталды. Оның ''«Жәңгірге»'', ''«Баймағамбет сұлтанға»'' арнаған 106 өлеңдері [[патша|патшаның]] жергілікті билеуші өкілдері - хан-сұлтандарға қарсы жазылған, олардың бет пердесін ашатын жырлар болды. Ақын өлеңдерін дәстүрлі үлгіге негіздей отырып, түр, мазмұн жағынан байыта, жетілдіре түсті. Махамбеттің [[лирика|лирикалық]] өлеңдері, көбіне, толғау, жыр, [[терме]] үлгісінде жазылды. Исатайға арнаған өлеңдерінде жоқтау сарыны басым. Махамбет шығармашылығы қазақ поэзиясы жанрларының қалыптасуына ([[сатира]], [[элегия]], [[монолог]], [[арнау]], т.б.), стилінің дараланып, поэтикалық тіл құралдарының артуына, [[философия]]лық тереңдіктің орнығуына үлес қосты. Халық нақылына құрылған философиялық толғаулары мен жігерге толы ерлік жырлары, жауынгер рухты биік өлеңдері ақын шығармашылығын жоғары деңгейге көтерді. Махамбет жырлары дәуір шындығын бейнелеп, көтеріліс айнасы болып қана қойған жоқ, асқақ рух пен болашаққа деген сенімнің ерекше үлгісін көрсетті (''«Мұңайма»'', ''«Желп-желп еткен ала ту», «Жайықтың бойы көк шалғын», «Ұл туса», «Толарсақтан саз кешіп»''). Ақын жырларында орыс, араб, парсы сөздері көп кездесіп, [[Шағатай тілі|шағатай тілінде]] жазылуымен ерекшеленеді. Махамбет жыраулық поэзия дәстүрін шебер дамыта отырып, қазақ өлеңінің табиғатын жаңартты. Махамбет шебер күйші де болған, оның 11 күйі
''«Шашақты найза, шалқар күй»'' деген атпен жарық көрді (1982). Ақын өлеңдерінің халық арасына тарауына Ш.Жарылғапұлы, Қуан ақын, кішкене Кобыланды, [[Қубала]], Лұқпан, Мұрат, Ығылмандар әсер еткен. Алғаш ''«Мұрат ақынның Тұмар қажы оғлына айтқаны»'' деген жинақта (Қазан, 1908) Махамбеттің 100 жолдан астам екі толғауы басылды. Ғ.Мүштақ құрастырған ''«Шайыр яки қазақ ақыңдарының басты шығармалары»'' жинағында (Орынбор, 1911) Махамбет толғауынан үзінділер берілді. 1939 ж. Қ.Жұмалиев Махамбет өлеңдерінің жинағын шығарды. Ақынның 200 жылдық мерейтойы аталып өтіп (2003), 4 томдық жинағы жарық көрді.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,
1908) Махамбеттің 100 жолдан астам екі толғауы басылды. Ғ.Мүштақ құрастырған ''«Шайыр
яки қазақ ақыңдарының басты шығармалары»'' жинағында (Орынбор, 1911) Махамбет толғауынан үзінділер берілді. 1939 ж. Қ.Жұмалиев Махамбет өлеңдерінің жинағын шығарды. Ақынның 200 жылдық мерейтойы аталып өтіп (2003), 4 томдық жинағы жарық көрді.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,
2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
1908) Махамбеттің 100 жолдан астам екі толғауы басылды. Ғ.Мүштақ құрастырған ''«Шайыр
яки қазақ ақыңдарының басты шығармалары»'' жинағында (Орынбор, 1911) Махамбет толғауынан үзінділер берілді. 1939 ж. Қ.Жұмалиев Махамбет өлеңдерінің жинағын шығарды. Ақынның 200 жылдық мерейтойы аталып өтіп (2003), 4 томдық жинағы жарық көрді.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,
2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>