Жауын құрты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''ЖАУЫН ҚҰРТЫ''', [[шұбалшаң]] – [[азқылтанды құрт|азқылтанды құрттардың]] бірнеше тұқымдасын біріктіретін үлкен топ. Бұлар көбінде топырақ астында тіршілік ететін ірі құрттар. [[Тропика|Тропиктік]] жерлерде кездесетін кейбір жауын құртының ұзындығы 2,5 м-ге жетеді. Жаңбыр ұзақ жауып індері суға толып кеткенде, топырақ бетіне шығып жорғалап жүретіндіктен жауын құрты аталған. Бұлардың арасында жиі кездесетін нағыз [[жауын құртының]] (Lumbrіcіdae) дене тұрқы 2 – 3 см-ден 50 см-дейін, жуандығы 1 мм-ден 20 см-ге дейін. Денесі 300-ге тарта сегменттен тұрады, әр сегментінде жорғалау кезінде тірек болатын шоқ-шоқ қылшықтар орналасады. Арнайы сезім мүшелері болмағанымен терісі сезгіш клеткаларға бай. Тері жамылғысы арқылы тыныс алады, [[қан айналу жүйесі]] – тұйық, құрамында [[гемоглобин]] болғандықтан қаны қызыл түсті. [[Жүйке жүйесі]] [[жұтқыншақ]] үстіндегі ірі жүйке түйінінен және сегменттерінің бауыр жағында орналасқан жүйке тізбегінен тұрады. Денесінің үзіліп қалған бөліктерін қайта жетілдіру (регенерациялау) қабілеті жақсы дамыған. Бұлар – [[гермафродиттер]]. Жұмыртқаларын топ-тобымен пілләға орап салады. Тіршілігі негізінен топырақ астында өтеді, топырақ бетіне тек түнде және жаңбырдан соң шығады. Әр түрлі [[органикалық]] қалдықтармен қоректенеді, [[қым-қиғаш індер]] қазып топырақты қопсытады, газ алмасуын жақсартады, [[ас қорыту]] жолдарынан өткен топырақ сыртқа ұсақ құмалақ ([[капролиттер]]) түрінде шығарылып, топырақтың құрылымын органикалық заттармен байытады. [[Органикалық қалдықтар|Органикалық қалдықтарға]] бай, [[ылғалды]], [[құнарлы]] жерлерде жауын құртының саны 1 м2-де 300 данаға дейін жетеді. Көптеген жабайы және үй жануарларына қорек болады, кейбір түрлері шошқаның және үй құстарының [[паразиттер|паразиттерінің]] аралық иесі болып табылады. Жауын құртының екі түрі: алтайлық алып [[эйзения]] (Eіsenіa magnіfіca) және жылан тәріздес [[аллолобофора]] [Allolobophora (Рerelіa) ophіomorpha] Қазақстанның «[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]» енгізілген.▼