Молотов-Риббентроп пакты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Молотов-Риббентроп пакты''' (ресми атауы:''[[Алмания]] мен Кеңестік Социалистік Республикаларының Одағы арасында шабуыл жасаспау туралы келісімі'', «Гитлер-Сталин келісімі» деген аттармен де белгілі) —

Бұл келісім он жыл мерзімге жасалды. Келісімге 1939 жылдың 23 тамызында [[Үшінші Рейх|Алмания]] жағынан сыртқы істер министрі [[Йоахим фон Риббентроп]] пен кеңестік жағынан сыртқы істер халық комиссары [[Молотов, Вячеслав Михайлович|Вячеслав Молотов]] қол қойды. Қол қою рәсіміне [[Сталин, Иосиф Виссарионович|Иосиф Сталин]] мен [[Үшінші Рейх|Алманияның]] елшісі граф фон дер Шуленбург қатысты. Келісім 1926 жылғы Берлин келісімімен және Рапалло келісімімен байланысты еді. Келісім [[Үшінші Рейх|Алманияның]] [[Польша|Польшамен]] және Батыс державаларымен келіспеушіліктер пайда болғанда Кеңес Одағының бейтараптығына кепілдік берді. Келісім бойынша Кеңес Одағы патшалық РоссияныңРесейдің [[Бірінші Дүниежүзілік соғыс]] кезінде айырылып қалған территорияларын [[Үшінші Рейх|Алманияның]] қарсылығынсыз қайтарып алуға мүмкіндік алды. Келісімге жасалған қосымша құпия протокол бойынша екі ел [[Орталық Еуропа|Орталық Еуропаны]] өз мүдде аймақтарына бөлісіп алды. [[Финляндия]], [[Эстония]], [[Латвия]] елдері және Польшаның [[Нарев]], [[Висла]] және [[Сан өзені|Сан]] өзендерінен шығыс жатқан бөлігі советтіккеңестік мүдделер аймағына жатқызылды. Оңтүстік-Шығыс Еуропа бойынша бұндай анық демаркация сызығы жасалмады. Кеңес Одағы [[Үшінші Рейх|Алмания]] үшін маңызы төмен [[Бессарабия]] аймағына өзінің мүдделі екенін жариялады. 1941 жылдың 22 маусымында [[Үшінші Рейх|Алманияның]] Кеңес Одағына шабуылымен келісім өз күшін жойды.

[[Адольф Гитлер|Гитлер]] [[Үшінші Рейх|Алманияның]] шығысында жатқан елдердің Франциямен тығыз байланыстарын әлсіретуді өз алдына мақсат етіп қойған болатын. Оның жоспары бойынша осы елдер 1918 жылғы Брест-Литовск бейбіт келісіміндегідей қайтадан [[Үшінші Рейх|Алманияға]] тәуелді болып, Кеңес Одағына қарсы болуға тиіс еді. Бірақ 1934 жылғы алман-поляк өзара шабуыл жасаспау туралы келісімге қарамастан және 1936 жылы [[Үшінші Рейх|Алманияның]] [[Румыния|Румынияға]] жасаған ұсыныстарына қарамастан бұл саясат сәтсіздікке ұшырады. 1938 жылғы қазан айында Гитлер Польшаға бірге шығысқа қарай [[экспансия]] жасау туралы ұсыныс жасап, Польшаға сол үшін [[Украина|Украинаның]] басым бөлігін беруге уәде етті. Бірақ Польша бұл ұсынысты қабылдамай тастады. Сондықтан Гитлердің жалғыз ғана амалы қалды. Ол — әскери күш қолдану арқылы Батыс державаларын араласуға деген еркінен айырып, Шығыс Еуропа елдерін алмандық және кеңестік мүдделер аймағына бөліп тастау.

[[Үшінші Рейх|Алмания]] 1939 жылғы наурыздың 15-де 1938 жылы жасалған [[Мюнхен келісімі|Мюнхен келісімдерін]] бұзып, [[Чехословакия|Чехословакияны]] толығымен басып алғаннан кейін Британия мен Францияның тыныштандыру саясатының толық күйрегені анық болды. Гитлер де өзінің [[Версаль келісімі|Версаль бітімінің]] шарттарын бұза бергеніне көрсеткен Британия мен Францияның төзімділігін олардың әлсіздігінің белгісі деп қабылдады.Ұлыбританияда Черчилльдің жетелеуіндегі консервативті партия оппозициясы үкіметтен гитлерлік Германияның талаптарына икемделе беруді тоқтатуды талап етті. Британия премьер-министрі [[Чемберлен]] Гитлердің ұлттарға байланысты талаптарын орындауға дайын болғанымен, Германияның шығысқа қарай ауқымды түрде кеңеюін Ұлыбританияның ұлы держава ретіндегі жағдайының негізі болып табылатын [[күштер тепе-теңдігі]]не төнген қатер деп қабылдады. Чемберленнің 1939 жылғы наурыздың 31-нде Польшаның тәуелсіздігі туралы берген кепілдігі Ұлыбританияның тәуелсіз Польшаға барынша мүдделі екендігін көрсетті. Сонымен бірге британ үкіметі Кеңес Одағынсыз Еуропада Гитлерге қарсы тиімді әрекет жасаудың мүмкін еместігіне де көз жеткізе бастады. Осы үш держава,Ұлыбритания, Германия және Кеңес Одағы Орталық-Шығыс Еуропада стратегиялық маңызды орынға ие болды және үшеуі де әрқандай қатерден тыс болғысы келді.

Германия Драгоновтың бұл мәліметін аяқсыз қалдырмады. Шілденің 26-нда елшілік кеңесшісі Карл Шнурре советкеңестік елшілік кеңесшісі Астаховқа немістердің қандай кепілдік болса да беруге дайын екенін жеткізді. Түрлі мәселелер туралы талқылаулардан кейін тамыздың 17-нде елші Шуленбург сыртқы істер министрі Молотовқа өздерінің шабуыл жасаспау туралы келісімге қол қоюға дайын екендіктерін және мүдделер аймақтарын бөлісу туралы протокол оған құпия қосымша ретінде жасалуға тиіс екенін ұсынатын нота алып келді. Тамыздың 19-да бірнеше айдан бері Берлинде өткізіліп келе жатқан герман-совет экономикалық келіссөздері келісім жасасумен аяқталды. Ол келісімдер бойынша, Германия Кеңес Одағына 7 жылға 200 миллион рейхсмарка несие беріп, оның есесіне Кеңес Одағы Германияға екі жылдың ішінде 180 миллион рейхсмаркаға шикізат сататын болды. Дәл сол күні Молотов Берлинге совет үкіметінің сыртқы істер министрі Риббентропты тамыздың 26-ы мен 27-де шабуыл жасаспау туралы келісімді рәсімдеу үшін қабылдауға дайын екендігі туралы құлаққағыс жасады. Тамыздың 21-нде Шуленбург Молотовқа Гитлердің Сталинге жіберген жеке жолдауын табыстады. Ол жолдауда Гитлер Риббентроптың келесі екі күннің ішінде келісімнің соңғы мәселелерін шешіп, оны рәсімдеу үшін Мәскеуге келе алатынын хабарлады. Бұған Сталин Риббентроптың келуін тамыздың 23-не белгіледі. Осылайша Герман-совет өзара шабуыл жасаспау туралы келісіміне 1939 жылғы тамыздың 23-нде Риббентроп пен Молотов тарапынан Мәскеуде қол қойылды.