Гормондар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 85 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11364 (translate me) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Гормондар'''<ref>Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы: "Сөздік-Словарь", 2006. - 384 бет. ISBN 9965-409-98-6</ref> (гормоны); ({{lang-el|hormao}} — қоздырамын, қозғаймын) — эндокринді бездер немесе эндокриндік қызметке қабілетті жекеленген [[жасуша|жасушалар]] бөлетін тым белсенді органикалық биологиялық заттар. Аталмыш бездер мен жасушалардың шығару өзектері болмағандықтан, олар өздері бөлетін гормондарын организмнің ішкі сұйық ортасына ([[ұлпа]] сұйығы, [[қан]], [[лимфа]]) бөліп шығарады. Гормондар — өзінің химиялық табиғатына байланысты: стероидты гормондарға (жыныс гормондары, бұйрекұсті безі қыртысты заты гормоны), протеиндік және пептидтік гормондарға (гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, ұйқы безі, бұйрекүсті безінің бозғылт затының гормондары), ал нысандарға әсер ету қызметіне қарай: бірыңғай салалы ет құрылымдары мен бездерге салыстырмалы қысқа мерзім ішінде әсер ететін кинетикалық гормондарға (окситоцин, вазопрессин, [[адреналин]], норадреналин), организмдегі зат алмасу процестерін реттейтін метабоддық гормондарға ([[тироксин]], [[кальцитонин]], [[паратгормон]], [[инсулин]], [[глюкагон]]) және жасушалар, ұлпалар мен мүшелердің өсуі мен жетілуін бақылайтын морфогенетикалық гормондарға (соматропты [[гормон]], фолликулды жандандырушы гормон, эстрогендер, тестостерон) бөлінеді.
'''Гормондар''' - [[ішкі секреция бездері|ішкі секреция бездерінен]] бөлінетін ұлпалар мен мүшелерге әсер ететін биологиялык белсенді заттар. Гормондардың барлығы ағзалық заттар, себебі, олардың біреуі нәруыздан, екіншісі аминқышкылдарынан, үшіншісі майтектес заттардан құралған. Гормондар ішкі секреция бездерінен бөлініп, қан, [[лимфа]], ұлпа сұйықтығы арқылы басқа мүшелерге жеткізіледі. Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық - аралық мидағы [[гипоталамус]]. Оны көру төмпешікасты бөлімі деп те атайды. Гипоталамус пен [[гипофиз|гипофиздің]] қызметі бірімен-бірі тығыз байланысып, гипоталамустен гипофиздік жүйе құралады. Жүйке ұлпасынан бөлінетін гормондар - нейрогормондар деп аталады. Олар қан құрамының тұрақтылығын және зат алмасудың қажетті деңгейін қамтамасыз етеді. Осы арқылы ағза қызметінің әрі рефлекстік, әрі гуморальдық реттелуі жүзеге асады.
'''Қызметі''' - Зат алмасу қарқындылығын өзертеді;
Ағзаның тіршілік ету ортасына бейімделушілігі арттырады
Өсу мен көбеюді реттейді
Физиологиялық үдерістерді күшейтеді немесе бәсеңдетеді
<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
<ref>Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет. ISBN 9965-34-812-Х</ref><ref>О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
| |||