Есек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Есек''' ({{lang-la|Equus africanus asinus}}) – [[жылқы]] туысына жататын [[сүтқоректі]] тақ тұяқты [[жануар]]. [[Жабайы есек|Жабайы африкалық есектен]] шыққан. Қолға бұдан 5 – 6 мың жыл бұрын үйретілген. Дене бітімі шымыр, шоқтығына дейінгі биіктігі 1 – 1,2 м, түсі қоңыр, күңгірт, азық талғамайтын, құрғақшылыққа төзімді көлік малы. Есектің айғырын әңгі, биесін мәші, құлынын [[қодық]] деп атайды. Жабайы есек үйірлері [[Африка]]да ([[Сомали]], [[Эфиопия]]) тіршілік етеді. Оның әр үйірінде бір әңгі, бір – екі жасар қодықғын ертіп жүретін бес – алты мәші болады. Жабайы есекті Сомали есегі және Нуби есегі деп аталатын екі түр тармаққа бөледі. Әр түрлі жабайы есектерді қолға үйреткеннен кейін ұзақ уақыт сұрыптау және оларды бір-бірімен [[будандастыру]] арқылы күш көлігі ретінде тиімді тұқымдары ([[Иран]]да хомад, [[Испания]]да каталон, Орта [[Азия]]да бұқар) шығарылды. Есек үш жасында жетіледі. [[Көктем]], [[жаз]] айларында үйірге түсіп, 12,5 ай көтеріп, бір қодық туады. Қодығын алты ай сүтімен қоректендіреді. Есек он сегіз – жиырма жыл [[тіршілік]] етеді. Жылдан-жылға санының күрт азаюына байланысты жабайы есек Халықаралық табиғат қорғау одағының «[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына»]] енгізілген.<ref name="test">Қазақ энцклопедиясы</ref>

 

<references />

 

{{wikify}}

 

[[Санат:Тақтұяқтылар]]

 

{{Link GA|lv}}