Каньон: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating interwiki links, now provided by Wikidata on d:q150784
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол:
[[Сурет:Zion angels landing view.jpg|220px|thumb|Каньон Сион [[Юта]] штаты.]]
'''Каньондар'''<ref> Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мекгеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref> ''([[испан тілі|испанша]]: canon — құбыр, шатқал)'' — өте тік, көбінесе тік құз немесе сатылы беткейлі, тек өзен ғана ағып өтерлік тар түпті, терең өзен аңғарлары.
[[File:Zion angels landing view.jpg|thumb|alt=A.|Юта штатындағы Сион каньоны]]
 
'''Каньон'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том </ref> (''испанша canon'') – өзендердің жуып-шаюынан пайда болған терең, тар әрі беткейлері тік өзен аңғарлары. Каньон бүйірлік эрозия әлсіз, ал тереңдік эрозия басым болған жағдайда пайда болады. Тығыздығы әр түрлі, қабат жыныстардан құралған аймақтарда каньон аңғары сатыланып келеді. Дүние жүзіндегі ең үлкен каньон – Солтүстік Америкадағы [[Колорадо]] өзенінде. Оның тереңдігі 1800 м, ұзындығы шамамен 380 км. [[Қазақстан|Қазақстанда]]да – [[Іле]] өзенінің саласы – [[Шарын]] өз. бойында кездеседі. Каньон теңіздер мен мұхит түбінде де қалыптасады.
 
Кейбір Каньондардың тереңдігі жүздеген тіпті мындаған метрмен өлшенуі мүмкін. Мыс., Колорадо К-ының тереңдігі 2 км.<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—
Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref>
Каньондар көбінесе кұрғақ континенттік климатты аудандарда қарқынды тереңдік [[эрозия|эрозияның]]ның және арналық ағыстың беткей астын қаза шаюынан пайда болады.
 
Қарқынды көтерілуге ұшыраған тауларға немесе горизонталь жатысты жарықтары бар су өткізгіш тау жыныстарынан (оқтас, құмтас, лесс) және лавалық жамылғылардан (базальт) тұратын биік үстірттерге тон. Жер шарындағы ең үлкен және белгілі Үлкен Каньон [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тағы]] [[Колорадо]] өзенінде (ұзындығы 320 км-ден астам, тереңдігі 1800 м-ге дейін) орналасқан.
25-жол:
* [[Брайс-Каньон]]
 
==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Жер бедері]]
[[Санат:Аңғарлар]]
 
 
{{stub}}
 
[[fa:تنگ]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Каньон» бетінен алынған