Аңғар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиеттер → Дереккөздер using AWB
1-жол:
[[Сурет:Blick zum Muretto-Pass P1000742.JPG|thumb| Аңғар, өзен аңғары]]
 
'''Аңғар''' — бедердің теріс пішіні, ені ұзындығымен салыстырғанда тар, бастауынан сағасына қарай еңістеу болатын жер бетіндегі ирелең тереңдеме.
 
== Жалпы мәліметтер ==
24-жол:
[[Сурет:Hells Gate.jpg|thumb|right|350px|Хеллс Гейт, Бритиш Коламбиа]]
 
'''Аңғар, өзен аңғары''' (''Долина, речная долина'') — жер бедерінің аса енді емес, әдетте, ұзына бойы ирелеңдеп созылып жататын, ойыстау, жалпы еңістігі өзеннің бастауынан сағасына қарай бағытталған нысаны. Бірнеше аңғарлар қосылып, ірі аңғарлар құрайды. Еш уақытта бір аңғар екінші аңғарды кесіп өтпейді. Аңғардың қалыптасуы жер бетінде өтіп жатқан аса күрделі климаттық, эрозиялық, мұздық, тектоникалық процестер мен оқпалық (''карст'') құбылыстарға тікелей байланысты. Ағын су орекетінен пайда болған эрозиялық Аңғар, қалыптасуынан тектоникалық әсер (''тау қалыптасу процестері'') көрінетін Аңғар тектоникалық Аңғар, жанартау орекетінен болған Аңғар, мұздық аңғар және т.б. болып жіктеледі. Өзен аңғарының қалыптасу, даму процестері мыңдаған жылдарға созылады, аңғардың ең алғашқы нысандарына сайлар мен жыралар жатады.
 
Кесе көлденең қимасының сипатына карай аңғарлар мынадай типтерге жіктеледі:
43-жол:
== Аңғар мұздықтары ==
 
[[Сурет:Perito Moreno Glacier Patagonia Argentina Luca Galuzzi 2005.JPG|thumb|left| Аңғар мұздықтары [[Perito Moreno Glacier]], [[Argentina]]]]
 
'''Аңғар мұздықтары''' (''Долинные ледники'') — қатты жауын-шашынның жиналу жылдамдығы [[абляция]] және өзге де шығындардан асып түсетін, қоректену алқабы (''қиыршық қар алабы — фирн'') мен шығындалу алқабы (''мұздық тілі'') айқын көрініске ие тау мұздығы. Әдетте, қоректену алқабына [[мұздық]] қалыптасқан орын (''цирк''), кейде мұздыққа іргелес жатқан беткейдің жазық беттері мен жоталары кіреді, мұздықтың тілі аңғармен ылдилай отырып, қар шегінен төменге түседі.
 
Аңғар мұздықтары морфологиялық тұрғыдан алғанда қарапайым (''бір ғана мұз ағысынан тұратын'') және күрделі (''бірнеше қапталдық салалардан тұратын'') немесе [[полисинтетикалық мұздықтар]] болып жіктеледі. Қарапайым мұздықтар көбінесе [[Альпі]]де кездесетіні себепті — бұл мүздықтарды кейде альпілік типтегі мұздықтар деп те атайды.
 
Қарапайым мұздықтар типіне түркістандық мұздықтар типі (қар көшкіндерімен қоректенеді) кіреді. Күрделі мұздықтарға [[Федченко]], [[Зарафшан]], [[Иныльчек]] мұздықтары мысал бола алады.
 
== Дереккөздер ==
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
<references/>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Аңғар» бетінен алынған