Құрманғазы Сағырбайұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Arystanbek (талқылау | үлесі) ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
ш →Өмірбаяны: clean up, replaced: «Маңғыстау»энциклопедиясы → Маңғыстау энциклопедиясы, Маңғыстау энциклопедиясы →... using AWB |
||
17-жол:
[[Сурет:Kurmangazy.jpg|left|thumb|300 px|Құрманғазы Сағырбайұлы]]Туып-өскен жері [[Бөкей хандығы]], қазіргі [[Орал облысы]]ның [[Жаңақала ауданы]]на қарасты [[Жиделі]] деген жер. Топырақ бұйырған орыны – [[Астрахань]] (Ресей) облысының бұрынғы «[[Шайтани батага]]», қазіргі «[[Құрманғазы төбе]]» деп аталатын жер.
Шыққан тегі – Кіші жүз, он екі ата Байұлынан өрбіген Сұлтансиықтың [[Қызылқұрт]] бұтағы. Құрманғазының жетінші атасы [[Ерші]] деген кісі от тілді, орақ ауызды, сөз дарыған адам болыпты. Ал, нағашы жұрты – [[Беріш руы]]. Қалмақ шапқыншылығы кезінде асқан ерлігімен көзге түскен Ағатай батырдың есімі исі Берішке ұран болған. Одан берідегі [[Өтеміс би]], [[Махамбет ақын]], [[Исатай батыр]] бір ғана Беріш руының емес, исі қазақтың ардақты ұлдары.<ref>
Құрманғазының бала кезінен - ақ ең айткыш тілі, ең сезімтал тілі қос ішекті домбыра көмейінен шығатын күй тілі еді. Сондықтан да, ол сахараның даңғыл көкірек дәулескер күйшісі Соқыр Есжанды алғаш көpiп тыңдасымен-ақ домбырасынын тілін мен дінін түсініп, ұйып тыңдайды. Сондықтан да, өзінің замандастары Шеркеш, Байжұма, Баламайсаң сияқты күйшілердің күйін құныра тартып, сол күйлерден уақыттың ең шыншыл сырын ұғады. Ал Құрманғазының ұстазы - Ұзақ болатын.
1830 жылы Беріштен шыққан Исатай Тайманұлы және оның жан досы, дауылпаз ақын, дәулескер күйші Махамбет Өтемісұлы бастаған Жәңгір-ханға шаруалар көтерілісінде Құрманғазы да болады. Сол жылдарында «Кішкентай» деген күй шығарады. 1857 жылы Құрманғазыны түрмеге отырғызады. Сібірге айдатайын деп жатқан жерден ол қашып құтылады. Екінші рет оны Орынбор түрмесіне қамайды, бірақ генерал-губернатор Перовскийдің қолдауымен құтқарылады. Түрме тақырыбына бірталай күй шығарады: «Қайран шешем», «Ертең кетем», «Кісен ашқан», «Түрмеден қашқан», «Арба соққан», «Перовский маршы», «Не кричи не шуми», «Машина».
| |||