'''Tіpі қазындылар''' (Живые ископаемые) — бір [[геология|геологиялық]]лық [[Дәуір|дәуірдендәуір]]ден басқасына елеулі өзгеріссіз өтетін әр түрлі бері [[тіршілік]] етіп келеді. Бұндай тектік [[реликт]] түрлердің сақталуына мекен ету орнының физикалық-химиялық және биоталық жағдайларының тұрактылығы популяцияның шамалы тығыздығы кезіндегі көбею механизмінің жоғары болуы, тағы басқа жағдай жасайды. Өсімдіктер өлемінің тіpі қазындыларына ерте заман реликті — 130 млн жылға жуық [[тіршілік]] етіп келе жатқан гинкгоны, [[Америка]] мен [[Азия|Азияның]]ның қоңыржай ендіктерінде сөңенәдә кең таралған, құрып біткен (шамамен 60 млн жыл бұрын) деп есептелген ағаш — метасеквойяны жаткызуға болады. Дегенмен, 1941 жылы Сычуань (Қытай) провинциясында метасеквойяның өсіп түрған 4 ағашы табылды. Tіpі қазындылардың ей маңызды мысалына гаттерия (немесе туатара) жатады. [[Гаттерия]] — осы заманға дейін [[тіршілік]] еткен қабыршакты бауырымен жорғалаушылардың (тұмсық бастылардың) [[мезозой|мезозойлық]]лық отрядының жалғыз өкілі. [[Гаттерия]] тек [[Жаңа Зеландия|Жаңа Зеландияда]]да сақталған. Өйда елдің 30 аралында болжам бойынша 300-дей ғана ересек дарақ қалған деп есептеледі. Өте сирек кезедесетін жануар 1895 жылдан бастап [[заң]] жүзіңде қорғалады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0</ref>
