Өзен: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
толықтыру |
||
1-жол:
[[Сурет:Ural river.jpg|thumb|Өзен]]
'''Өзен''' — өзінің табиғи арнасымен ағып жататын [[ағынды су]]<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref> немесе ағып жатқан тұщы судың табиғи жолы. Өзен басқа бір өзенге,көлге,теңізге,мұхитқа немесе үлкен су қоймасына барып құяды. Өзен жаңбыр суынан,еріген қар мен мұздықтардан,қайнар бұлақтардан немесе арнасынан тасыған көл суларынан нәр алады. Көптеген өзендер қыраттар мен таулардан басталады. Бірақ төмен қарай ағып келе жатқанда оған өзгеде жылғалар,өзен-бұлақтар мен су көздері қосылады. Елді мекендердің басым бөлігі өзен жағаларында орналасады. Өзендер,сондай-ақ, ауыл шаруашылығына да қолайлы. Өйткені өзен аңғарлары мен жазықтарының топырағы өте құнарлы болады. Шөлді аймақтардың диқандары егіндіктерін жақын маңайдағы өзендерден артық тартып суарады. Өзендерде ,сондай-ақ, электр қуаты өндіріледі. Өнеркәсіп жаңадан дами бастаған өткен ғасырларда,диірмендер,ұста дүкендері мен зауыттар ағысы қатты өзендердің жағасына орналасатын.Адам су екпінінің қуатын түрлі механизімдерді жұмыс істетуге қолданды. Өзендердің көлемі мен түрі әрқалай.Бірақ олардың бәріне ортақ нәрсе-өзен атаулының бәрі биік жерден басталады. Өзен суының тасуы да табиғи жайт. Өзен тасыған кезде оның арналары эрозияға ұшырап, шөгінділері шайылып,жаңа аңғарлар пайда болады. <ref>Балаларға арналған танымдық энциклопедия. Географиялық аймақтар, 16-бет</ref>
== Толығырақ ==
Өзеннің негізгі бөліктері – бастауы (''басталар жері'') және атырауы (''[[көл]]ге, [[теңіз]]ге құяр жері''). Ірі өзендердің жоғарғы, орта және төмен ағысы болады. Тікелей көлдерге, теңіздерге құятын немесе [[құм]]дар мен [[батпақ]]тарға сіңетін өзендер – негізгі және оларға келіп қосылатын өзендер алғашқының салалары деп аталады. Негізгі өзен өзінің салаларымен бірігіп [[өзен жүйесі|өзен ''жүйесін'']] құрайды. Өзен жүйесі мен су жиналатын алаптан ''[[өзен алабы]]'' құралады. Екі өзен алабы ''[[суайырық]]'' арқылы ажыратылады. Өзен негізінен жер бедерінің созыңқы ойыс жерлері – ''[[өзен аңғары]]'' бойымен (неғұрлым төменірек бөлігі – арна, тасқын сулар ғана жететін жері – ''жайылма'') ағады.
Өзен дегеніміз-арна деп аталатын табиғи ойпаң арқылы ағатын су.
Басталатын жері-бастауы
86-жол:
== Дереккөздер ==
<references/>
<references/>Балаларға арналған танымдық энциклопедия. Географиялық аймақтар, 16-бет<references/>
{{wikify}}
| |||