Уикипедия

Оксидтер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол:
Күрделі [[қосылыс|қосылыстардың]]тардың үлкен бір [[Топ|тобы]] (класы) - [[оксид|оксидтер]]тер. Оксидтер үшке бөлінеді: қышқылдық, негіздік, екідайлы (амфотерлі).
 
Қышқылдық оксидтерге - [[қышқылдар]], негіздік оксидтерге - негіздер сәйкес келеді. Р<sub>2</sub>О<sub>5</sub>→Н<sub>3</sub>РО<sub>4</sub>; SО<sub>3</sub>→H<sub>2</sub>SО<sub>4</sub>; Na<sub>2</sub>О→NaОH; СаО→Са(ОН)<sub>2</sub>. Ал екідайлы оксидтерге кышқылдар да, негіздер де сәйкес келеді, мысалы, H<sub>2</sub>ZnО<sub>2</sub>← ZnO→Zn(OH)<sub>2</sub>
8-жол:
 
==Оксидтердің аталуы==
Кейбір оксидтер үшін қарапайым (үйреншікті) [[Атаулар|атауларыатаулар]]ы бар, олар ертеден қолданылып келеді. АІ<sub>2</sub>О<sub>3</sub> - [[глинозем]], SiО<sub>2</sub> - [[кремнезем]].
 
==Оксидтердің алынуы==
Оксидтердің алынуының екі үлкен [[тәсіл|тәсілі]]і бар.
 
===Жай және күрделі заттарды жағу аркылы:===
39-жол:
 
==Оксидтердің физикалық қасиеттері==
Оксидтер үш [[агрегаттық күй|агрегаттық күйде]]де болады: мысалы,
::CuO, CaO, Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>, P<sub>2</sub>O<sub>5</sub> - қатты заттар;
::CO<sub>2</sub>, SO<sub>2</sub>, NO<sub>2</sub> - газдар;
::H<sub>2</sub>O, N<sub>2</sub>O<sub>3</sub>(t<0) - сұйық.
 
Оксидтердің [[түс|түстері]]тері де әр түрлі: Ғе<sub>2</sub>О<sub>3</sub> - қызыл-қоңыр, CuO - кара, Сr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> - жасыл, ZnO, MgO - ақ, МnO<sub>2</sub> - кою қоңыр, SnO - кою көк түсті, т.б.
 
Иістері де әр [[алуан]] түрлі болып келеді.
SО<sub>2</sub>, SО<sub>3</sub>, NО<sub>2</sub>, Р<sub>2</sub>О<sub>5</sub> - [[тұншықтырғыш]] иісті.
CO, NO, СО<sub>2</sub> - [[иіс|иіссіз]]сіз.
 
==Оксидтердің химиялық қасиеттері==
Оксидтердің [[касиет|касиеттері]]тері олардың, қандай [[элементтер|элементтердің]]дің оксидтері екендігімен анықталады.
 
===Қышқылдық оксидтердің қасиеттері===
81-жол:
::CaO+H<sub>2</sub>O=Ca(OH)<sub>2</sub>
 
Осы [[реакция|реакциялардың]]лардың ішінен екіншісін [[тәжірибе]] жасап көрсек, яғни сөндірілмеген әкке [[су]] құйып, үстіне бір тамшы фенолфталеин тамызсақ, оның түсі [[таңкурай]] түске өзгереді, ол әрине сілтінің ерітіндісі түзілгендігіне [[дәлел]] болады.
 
::'''белсенді металл оксиді + су = сілті'''
92-жол:
 
===Екідайлы оксидтердің қасиеттері===
Олар [[негіз|негізінен]]інен қатты күйде кездеседі.
 
1) Қышқылдармен әрекеттескенде негіздік оксидтің қасиетін көрсетеді:
98-жол:
::ZnO+2HCl=ZnCl<sub>2</sub>+Н<sub>2</sub>O
 
2) Сілтілермен [[әрекет|әрекеттескенде]]тескенде қышқылдық оксидтің [[қасиет|қасиетін]]ін көрсетеді. Түзілген тұздың формуласын жазу үшін оксид [[формула|формуласына]]сына ойша бір [[молекула]] су қосып, сәйкес [[Қышқылдар|қышқылдың]] формуласын шығарып аламыз. (ZnО+H<sub>2</sub>О=H<sub>2</sub>ZnО) әрі қарай қышқыл мен негіз әрекеттескен сияқты болады. Олардың [[қолданылу]] аясы өте кең:
 
::ZnО+2NaОH=Na<sub>2</sub>ZnО<sub>2</sub>+H<sub>2</sub>О
105-жол:
 
==Оксидтердің қолдануы==
CO<sub>2</sub> - тамақ [[Өнеркәсіп|өнеркәсібінде]] ([[копсытқыш]] ретінде); [[өрт]] сөндіруде; газдалған [[Сусындар|сусындар]] өндірісінде
 
CaO - сөндірілмеген әк, [[Құрылыс|құрылыстақұрылыс]] та
 
ZnO - [[мырыш]] бояуларын алуда
 
Н<sub>2</sub>О - негізгі [[әмбебап]] еріткіш
 
Сr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> - жасыл [[бояу]] алуда
 
SiO<sub>2</sub> - шыны [[өндіріс|өндірісінде]]інде<ref>Химия: Жалпы білім беретін мектептің сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. –Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN9965-34-887</ref>
==Дереккөздер==
==Пайдаланылған әдебиет==
<references/>
{{wikify}}
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:Оксидтер]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Оксидтер» бетінен алынған