Жатсыну: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Жатсыну''' (rus. отчуждение) – [[адам]]ның іс-әрекеті мен оның нәтижелерінің ерекше, дербес күшке айналуын бейнелейтін философиялық категория. Белгілі жағдайларда бұл күштер өзін тудырған адамға қас болып, оған үстемдік ету дәрежесіне жетеді. Соның салдарынан адам белсенді субъекті болудан қалып, қоғамдық процестің объектісіне айналады. Жатсыну адам іс-әрекетінің тарихи ерекшелігі мен оның нәтижелерінің қоғамға қатынасын, антагонистік формациялардағы әлеуметтік өмірдің адамның жеке басына тигізетін аздырушылық әсерін сипаттайды. Жатсынудың түп-тамыры, негізі еңбек бөлінісінде. Жатсыну мәселесі буржуазиялық қатынастардың қалыптасуынан туды. Қоғамдық шарт теоретиктері ([[Гоббс Томас|Гоббс]], [[Руссо Жан-Жак|Руссо]] т.б.) тауарлық қатынастардың [[заң]]ды-[[құқық]]тық түрлерін айқындай келе, жатсынудың жеке адамдардың өз құқығын саяси ұйымдарға артуы нәтижесінде туады деп түсіндіреді. Немістің классикалық философиясы жатсыну мәселесін идеалистік тұрғыдан адамның іс-әрекеті мен белсенділігіне байланысты қарады. [[Георг Вильгельм Фридрих Гегель|Гегель]] [[философия]]сындағы басты мәселелердің бірі болды.<ref name="source1">“Қазақ Совет Энциклопедиясы”, ІІІ том</ref> <br />

*Біріншіден, жатсынуды [[Георг Вильгельм Фридрих Гегель|Гегель]] абсолюттік рухтың табиғат пен тарихтағы объективтенуі ретінде қараса, <br />

*Екіншіден жатсынуды [[буржуазия]]лық қоғамның өзіне тән ерекше [[мәселе]]сі деп зерттейді. <br />

[[Людвиг Фейербах|Фейербах]] жатсыну категориясын идеализм мен дінді сынау үшін пайдаланды.

[[Людвиг Фейербах|Фейербах]] [[дін]] [[адам]]ның өз күшін құдіреттің күшіне айнлдырып, оны адамның өзіне қарама-қарсы қояды дейді. Жатсыну мәселесін марксизм еңбек бөлінісі мен жеке меншікке негізделген, тарихи қалыптасып үнемі өзгеріп отыратын қоғамдық қатынастардың ішкі мәні деп қарайды. [[Карл Маркс Генрих|Маркс]] пен [[Фридрих Енгелс|Энгельс]] жатсынудың рухани саласындағы түрлерін ([[дін]], идеалистік [[философия]] т.б.) талдап, кейіннен қоғамның саяси өмірінде мемлекеттің бюрократтануын зерттейді. «1844 жылдағы [[философия]]лық-[[экономика]]лық қолжазбаларында» [[Карл Маркс Генрих|К.Маркс]] жатсыну мәселесін ұғынудың негізгі түйініеңбектің жат болуын түсінуден басталады дейді. Антагонистік қоғамның жағдайларында жұмысшы өндіріс процесі мен еңбекке сырт күштер деп қарайды. Себебі жұмысшы еңбегінің нәтижелері басқаның, жеке капиталистің не мемлекеттік капиталдың қолына көшеді де, сол жұмысшының өзіне қарсы және оның өзін бағынышты етеін ерекше күшке айналды. [[Карл Маркс Генрих|К.Маркс]] өзінің фетишизм жөніндегі ілімінде заттардың субъектіге, ал субъектінің керісінше затқа айналу процесі қатынас формасындағы [[капитал]]ды заттық формаға, қоғамдық қатынасты бойына мүлде сіңіріп алған ерекше затқа айналдырады дейді. Сөйтіп, адам заттандырылған қоғамдық күштердің кейпіне ие болады: капиталист капитал кейпінде болса, ал жұмысшы жалдамалы [[еңбек]] кейпіне түседі. [[Адам]]дар арасындағы қатынастардың бәрі дерлік [[әлеумет]]тік міндеттерді орындаушылар арасындағы қатынас болып қалыптасады. <br />

</ref> <br />

<references/>