Орал тілдері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш {{Суретсіз мақала}} үлгісін үстедім
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер, 1998 ж., → 1998 жыл, using AWB
 
1-жол:
'''Орал тілдері''' - шыққан тегіне қарай шоғырланған тілдердің ірі бірлігі. Ол ''фин-угор'' және ''самоди'' тілдердің жиынын (семьясын) қамтиды. Тіл білімі әдебиеттерінде "Орал тілдері" атауы кейінгі кездерде көріне бастады (шамамен алғанда 1915-жылдан бері қарай). Орал тілдерінің жайылған жер көлемі өте кең аумақты: Солтүстікте - [[Норвегия|Норвегияның]]ның солтүстігінен Таймыр түбегіне дейін. Оңтүстікте - [[Югославия|Югославияның]]ның солтүстік бөлігі, [[Венгрия]] және Мордва АКСР-і жерлерін алып жатыр. Фин-угор халықтарының жеке-дара қоныстанған бөлігі Сібір, [[Еділ|Еділдің]]дің төменгі ағысы мен Кавказда бар. Кейінгі, жаңа зерттеулер бойынша, оралдықтардың атамекені б. з. д. 5 мың-З мың жылға дейін Батыс Сібірдің солтүстігінде, Объ өзенінің төменгі ағысы мен Орал тауларының аралығында болған.
==Салалары==
Тектестік жағынан топтағанда қазіргі фин-угор тілдерінде мынадай салалар белгілі:
12-жол:
*2) Оңтүстік топқа - ''селькуп және камасин'' тілдері кіреді. Камасин тілі соңғы кездерде жойылып, жоқ болған.
==Ерекшелігі==
Орал тілдерінде құрылымы жағынан біртектестік шамалы, әлсіз, осыған қарап, оларды бір топқа жататын тілдер деу де қиын. Ғалымдардың байқауынша, бұлай болудың басты себебі - олардың көлемді жерде бірінен бірі аулақ, ыдырай мекендеуі мен басқа халықтардың тілінің әсер, ықпалынан болса керек. Орал тілдерінде бірқалыптылықтың болымсыз екендігіне мына мысалдар дәлел бола алады. Перм тілдерінің әдеби тілінде дауыссыз дыбыстар саны - 26 болса, [[финдер|финдерде]]де не бары - 13; буын екпіні бір тілдерде - алғашқы буынға түссе, екінші бір тілдерде - ортадағы, ал үшінші бір тілдерде - соңғы буынға түседі; септік жалғауларының саны да әр қилы - венгр тілінде 20 септік жалғауы болса, хантый тілінің бір диалектісінде бар болғаны 3 септік жалғауы бар. Орал тілдерінде көне жазба ескерткіштер жоқ. Венгрлердің ([[Мадиярлар|мадиярлардыңмадиярлар]]дың) алғашқы жазба ескерткіштері 1200 жылдар шамасында жасалған. Фин-угор халықтарының ежелгі жазба ескерткіштері XVII ғасырдың аяғы XVIII ғасырдың бас кезіне шамалас келеді.<ref> Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 ж.жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3 </ref>
==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Қазақ тілі]]
 
{{wikify}}
 
[[Санат: Қазақ тілі]]