Батыс Сібір жазығы — нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Қорық аймақ | name =БАТЫС СІБІР ЖАЗЫҒЫ| image =Západní Sibiř.png|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Батыс сібір жазығы''' , Батыс Сібір ойпаты – дүние жүзіндегі аса ірі жазықтардың бірі. Аум. 3 млн. км2-ге жуық. Солт-нде Солт. Мұзды мұхиттың Кара т. жағалауынан бастап, оңт-нде Сарыарқа мен Алтай тауларының етегіне дейінгі аралықты қамтиды. Батысында Орал тауларынан бастап, шығысында Орта Сібір қыратты тауларына дейін созылып жатыр. Жазықтың солт-ндегі мореналық төбелер мен қырқалар аралығында кең аңғарлар кездеседі. Олар оңт-те аласа жалдарға ұласады. Жазықтың абс. биікт. 50 м-ден (солт-нде) 300 м-ге дейін (оңт-нде) өзгереді. Б. С. ж-на Васюган жазығы, Барабы жазығы, Есіл жазығы, Ертіс жазығы, Құлынды даласы енеді. Жазық Батыс Сібір плитасының жас эпигерциндік платформасынан қалыптасқан. Платформаны құрлықтық және теңіздік қалың шөгінділер жауып жатыр. Бұл шөгінділер ірі мұнай және газ кен орындарына бай. Оңт-нде (Қазақстан аумағында) жазықтың көпшілік бөлігі қалыңд. 500 – 1200 м болатын мезозой-кайнозой кезеңінің шөгінділерінен түзілген. Өзен аңғарлары төрттік кезеңнің қиыршықты, малтатасты аллювий қабатынан тұрады. Б. С. ж-ның климаты тым континенттік. Қаңтарда ауаның орташа темп-расы –16 – 28°С, шілдеде 4°С-тан (Солт. Тундра белдемінде) 22°С-қа дейін (оңт-тегі орманды-далалы белдемде) өзгереді. Солт-нде жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 200 мм, оңт-ндегі далалық белдемде 600 мм-ге дейін жетеді. Б. С. ж-нда 2000-нан астам өзен бар. Олардың ірілерінде (Об, Енисей, Ертіс, т.б.) кеме қатынайды. Көлдер де көп. Өзенаралық ірі аңғарларында Чаны, Үбі (Ресейде), Сілетітеңіз, Теке, Шағалалытеңіз, Қызылқақ, Қалибек көлдері (Қазақстанда) орналасқан. Олардың көбінің суы ащы. Жазықтың солт-ндегі тундралық және орманды тундралық белдемде шыршалы-қылқанды орман өседі. Оңт-ндегі қара және қызыл қоңыр топырақты орманды-далалы және далалық белдемінің көпшілік бөлігі егін танаптары үшін жыртылған. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]