Литология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Орысша-қазакша түсіндірме сөздік → Орысша-қазақша түсіндірме сөздік, 2006. ISBN → 2006 жыл. ISBN using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:SEUtahStrat.JPG|thumb|right|200px| Ютаның (АҚШ-ғы тау) оңтүстік-шығысында стратиграфияның көрінуі]]
'''Литология''' ({{lang-el|lіthos}} – тас) – [[геология]]лық шөгінді [[тау жыныстары]]н, ондағы [[қазба
== Литолоигя саласының дамуы ==
Литология [[19 ғасыр]]дың аяғынан [[геология]]ның жеке [[сала]]сы ретінде дамып, [[20 ғасыр]]дың І-ші жартысында [[дербес]] ғылым болып қалыптасты. Бұған [[стратиграфия]], [[палеография]], [[мұнай геологиясы]], [[шөгінді]] жыныстар [[петрография]]сы, [[океанология]] сияқты ғылым салаларының дамуы және [[океанография]]лық зерттеулер әсерін тигізді.
<br />
Литолгияның іргесін қалап, оны дамытуға көп еңбек сіңірген [[ғалым]]дар:
[[шетел]]дік ғалымдар - Й.Вальтер, Г.Сорби, Дж.Барелл, т.б.;
[[орыс]] және [[Кеңес үкіметі|кеңес]] [[геолог]]тары - Н.М.Страхов, П.А.Земятченский, Я.В.Самойлов, т.б.
== Литологияның мақсаты ==
Литология [[жер беті]] мен [[теңіз]], [[мұхит]] түбінде жүріп жатқан [[литогенез]] процестеріне бақылау жасаудан алынған [[дерек]]терге, [[актуализм]] [[принцип]]теріне, сондай-ақ [[фация]] туралы [[ілім]]ге, стратиграфия, [[тектоника]], палеография, [[тарихи геология]], пертография, [[климатология]], океанология, [[геохимия]], [[физика]], [[химия]], т.б. ғылым нәтижелеріне сүйенеді.
Оның негізгі [[мақсат]]ы:
* шөгінді жыныстарға [[генетика]]лық және фациялық талдау жасау;
* олардың бірге кездесетін табиғи топтарын (формацияларын) айыру;
* әр түрлі шөгінді жыныстар мен қазба байлықтардың [[жер тарихы]] бойынша кеңістікте таралу заңдылықтарын анықтау;
* литогенез [[теория]]сын дамыту.
== Литологиялық зерттеу жұмыстарының бағыттары ==
Зерттеу жұмыстары үш [[бағыт]]та жүргізіледі:
* геологиялық [[нысан]]дарды (тау жыныстары, геологиялдық құрылымдар) және табиғи [[құбылыстар]]ды ([[жанартау]] [[әрекет]]тері, теңіз түбіндегі [[тұнба]], [[гипергенез]] процестері, т.б.) бақылау;
* лабораториялық зерттеулер, [[тәжірибе]]лік жұмыстар;
* геологиялық бақылау мен лабораториялық зерттеуден алынған деректерді қорыту, ғылыми талдау жасау.
Литологиялық жұмыс жүргізгенде тау жыныстары мен шөгінді қабаттарының құрамы, құрылымы, құрылысы, [[Физикалық қасиеттер|физикалық]] және [[механикалық қасиеттер]]і, олардың орналасу ерекшеліктері, белгілі бағытта фациялық тұрғыдан өзара алмасуы, олардың арасында сақталған [[фауна]] мен [[флора]] [[қалдықтар]]ы, т.б. зерттеліп, жан-жақты [[сипаттама]]лары жасалынады. Жинақталған геологиялық лабораториялық деректерге ғылыми [[қорытынды]] жасағанда шөгінді тау жыныстарына фациялық және формациялық талдау жасау, салыстырмалы литологиялық зерттеу тәсілдері қолданылады.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
[[Санат:Ғылымтану]][[Санат:Жер құрылысы]][[Санат:Геология]]
[[Санат:Терминология]]
[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Мұнай және газ геологиясы]]
| |||