Қарсақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: <ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> → <ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ э using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
17-жол:
| range_map_caption = Ареал
}}
'''Қарсақ''' ({{lang-la|''Vulpes corsac''}}) – [[ит тұқымдастар]]ы, [[түлкі]] туысына жататын [[жыртқыш]] [[аң]].
== Биологиялық сипаты ==
== Дереккөздер ==▼
* [[Дене]] тұрқы 46 – 56 см, құйрығының ұзындығы 25 – 35 см, терісі бағалы аң.
<references/>▼
* [[Қыс]]қы [[жүн]]і қалың, жұмсақ әрі [[жібек]]тей болып келеді. [[Жаз]]ғы жүні қысқа, ірі және [[түбіт]]сіз келеді.
* Қарсақтың түлкіден айырмашылығы: құлағы [[ақ]], үлкен тұмсығы сүйір болады.
* Қарсақ жылына екі рет түлейді ([[көктем]]де және [[күз]]де).
== Тіршілік жағдайы мен қоректенуі ==
Тереңдігі 1 – 2 м, ұзындығы 4 – 6 м [[ін]] қазып алып, сонда тіршілік етеді. Кейде түлкі, [[борсық]] және [[суырлар]]дың ескі індерін де пайдаланады.<br />
Қарсақ қорек іздеуге таңертеңгі және кешкі мезгілде шығады. Негізгі қорегі – [[тышқан]], [[тоқалтіс]], [[құмтышқан]], [[саршұнақ]], [[суыр]], [[қоян]], т.б. Сондай-ақ, қарсақтар [[тасбақа]]ны, [[құс]]ты, [[жылан]]ды, [[кесіртке]]ні де жейді.
== Көбеюуі ==
Қарсақ жыныстық жағынан 9 – 10 айда жетіледі. Жылына 1 рет [[күшік]]тейді. 2-ден 16-ға дейін, негізінде 3-6 күшік табады<ref name=bi1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>. [[Қазақстан]]ның [[дала]]лы аймағында [[ақпан]]да, ал [[шөл]]-[[шөлейт]]ті [[аймақ]]тарында [[қаңтар]]дың аяғында шағылысады. 52 күннен кейін 2 – 16, көбіне 3 – 6 күшік туады.
== Таралу аймағы ==
Қазақстанның шөл-шөлейтті жерлерінде кең тараған. [[Өсімдік]]ке бай [[ойпаң]] мен [[аңғар]]лы [[сай]]ларды, [[тау]] етегін мекендейді.
<br />
Қарсақ – өте бағалы терісі үшін ауланып келе жатқан кәсіптік маңызы бар аң.
<br />
Қарсақ – [[құтыру]] мен [[оба]] [[ауру]]ларын таратушылар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>
== Түршелері ==
Қазақстанда қарсақтың 3 [[түрше]]сі бар:
* Қазақстан қарсағы (''Vulpes с.corsac'') - [[солтүстік]], [[орталық]] және оңтүстік-шығыс Қазақстан жерін мекендейді. Бұл түршелердің ең ірісі, тері жабындысы мен құйрығы ерекше үлпілдек жүнді.
* Қалмақ қарсағы (''Vulpes c.kalmykorum'') - [[Орал тауы|Орал таулыры]]ның шөлді аймағында кездеседі. Қазақстан қарсағына қарағанда жүні онша үлпілдек емес.
* Түркімен қарсағы (''Vulpes c.turkmenicus'') - оңтүстік-[[батыс]] және [[Оңтүстік Қазақстан]]да тараған. Қарсақтардың ішіндегі кішісі.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref>
▲== Дереккөздер ==
▲<references/>
[[Санат:Түлкілер]][[Санат:Қазақстан фаунасы]]
| |||