Қаратөбе ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш →Дереккөздер: clean up, replaced: Пайдаланған әдебиттер → Дереккөздер using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
22-жол:
|population_total = 16 737
}}
'''Қаратөбе ауданы''' - [[Батыс Қазақстан облысы]]ның оңтүстік-шығысында орналасқан аудан. Аудан солтүстігінде облыстың [[Шыңғырлау]], батысында [[Сырым]], [[Ақжайық ауданы|Ақжайық]] аудандарымен шектессе, оңтүстік-шығысында [[Атырау облысы]]ның [[Қызылқоға ауданы|Қызылқоға]], шығысында [[Ақтөбе облысы]]ның [[Ойыл ауданы|Ойыл]], [[Қобда ауданы|Қобда]] аудандарымен ортақ шекарасы бар.
* Аудан
* Ауданның аумағы 10 мың шаршы км тең.
* Аудан халқы 16 281адам 2013<ref>http://www.batys.stat.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=380%3A2010-02-04-09-32-22&catid=144&Itemid=191&lang=kz</ref>
* Халықтың орташа тығыздығы (1 шаршы км аумақта) 2 адамды құрайды.
* Аудан аумағы Каспий маңы ойпатының солтүстік-шығыс жағында орналасқан, оның негізін [[Нарынқұм-Аққұм|Нарынқұм-Аққұм шағылдары]] құрайды. Орталық және оңтүстік бөлігі жалпы тегістік жерлер, солтүстік те тегіс, бірақ жекелеген ойпатты жерлер кездеседі.
31-жол:
* Жері қара топырақты, ашық, сортаң топырақты. Аудан аумағы өсімдік жамылғысына қарай құмды-далалық аймаққа жатады. Солтүстік-шығыс бөлігінде әртүрлі-дәнді шөптер өседі, батыс бөлігінде – бидайық-дәнді шөптер өседі.
* Аудан орталығы [[Қаратөбе (ауыл, Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]] кентінде орналасқан, Аудан орталығынан Орал қаласына дейінгі қашықтық – 260 км.
Ауданда 9
* Шаруашылықтардың негізгі бағыты – мал шаруашылығы, атап айтқанда етті ірі қара, қой және жылқы шаруашылығы дамыған. Дала шаруашылығының жем-шөп, азықтық маңызы бар.<ref>Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8</ref>
== Тарихы ==
1931 жылы қазіргі аудан орталығы №30 ауыл болды. Осы орыннан «Қаратөбе», «Қаракөл» өңірінен «Тұщықара» және «Аққозы» совхоздары құрылған. КСРО совхоздар Министрлігі, Батыс Қазақстан ет тресі, № 441 Аққозы, Тұщықара мен Қаратөбені біріктіріп «Қаратөбе ет совхозы» деп атаған. 1932 жылы Қаратөбе ауданы территориясынан 3 совхоз, 8 колхоз, 16 серіктестік ұйымдасқан. Ауданда 17 мектеп, бір аурухана (Қаратөбе ауылында 10 керуеттік), екі фельдшерлік пункт, бір мал дәрігерлік участогі, бір агроучасток, 4 тұтыну қоғамы болған. Қаратөбе поселкесі Орал қаласымен ылаумен (Жымпиты арқылы Ойылға,оның үстінен Қаратөбеден Гурьев облысының Қызылқоға поселкесіне) жол қатынасы; аудан орталығында Оралмен байланыс жасайтын почта-телеграф бөлімшесі, телефон және екі шеңберде (Қаратөбе) хат тасушы байланысы болған.
Аудан халықының негізін қазақтар құрайды (95,5%). Халықтың орташа тығызд. 1 км²-ге 2,1 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Қаратөбе (3,6 мың адам), Егіндікөл (1,8), Қоскөл (1,4), Қарақамыс (1,7), Қалдығайты (1,8). Аудан етті – сүтті мал, биязы жүнді және қаракөл қойын өсіруге және егін егуге бағытталған.А.ш-на жарамды жері 964,0 мың га, оның ішінде жыртылатын жері 44,7 мың га, шабындығы 92,7 мың га, жайылымы 826,0мың га-ға жуық, дәнді дақылы 63,4 мың га, көкөніс, қаратоп 0,1 мың га жерді құрайды. Аудандағы бұрынғы 7 кеңшар, 1 мал бордақылау бірлестігі 1997 жылдан 145 шаруа қожалығына, 14 өндірістік кооператив пен 9 серіктестікке біріктірілген. Оқу орындарынан 27 мектеп, оның ішінде 12 орта, 8 орталау, 7 бастауыш мектеп, 1 спорт мектебі, 2 саз мектебі; 1мұражай, 15 клуб, 8 мәдениет үйі, 24 кітапхана; емдеу мекемелерінен: орталық ауырухана мен емхана, 2 дәрігерлік емхана, кеңес беруші диагностикалық орталық, 17 фельдш.-акушерлік пункт бар. Аудан жерімен Орал-Ақтөбе, Орал - Қаратөбе автомобиль жолы өтеді. 1936 жылдан “Колхозшылар үні”; 1957 жылдан «Еңбек туы»; 2006 жылдан “Қаратөбе өңірі” атты аудандық газеті шығады. Қаратөбе топырағында қазақтың халық композиторы, әнші, ақын, күйші-домбырашы Мұхит Мерәліұлы; қазақтың алғашқы юрисі, демократ Бақытжан Қаратаев, ғалым академиктер Қажым Жұмалиев, Тілеужанов Мәтжан, Рахымжан Елешев, әнші-композиторлар Ғарифолла Құрманғалиев, Ескендір Хасанғалиев, ақын-жазушылар Берқайыр Аманшин, Құрманғазы Қараманұлы туып өскен.
| |||