Прокариоттар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш →‎Прокариоттардың маңызы: clean up, replaced: коғамдык → қоғамдық using AWB
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Average prokaryote cell- ru.svg|thumb|300px]]
'''Прокариоттар''' — Прокариоттарға микроорганизмдер мен көк-жасыл балдырлар жатады. Прокариоттардың мөлшері өте кішкентай, ұзындығы 1—10 мкм. Прокариоттардың [[эукариот]]тардан айырмашылығы — олардың айқындалған органоидтері, яғни [[эндоплазма]]лық торы, Гольджи жиынтығы, [[митохондрия]]лары болмайды. Жануарлардың және өсімдіктердің жасушаларында жаксы айқындалған түйіршіктер болады. Олар — нәруыз, май және [[гликоген]] сияқты қор заттарынан тұрады. Прокариоттың эукариоттан негізгі айырмашылығы — онда қалыптаскан [[ядро]]сы және [[хромосома]]лары болмайды. Прокариот [[ДНҚ]]-сының [[эукариот]] [[ДНҚ]]-сынан айырмашылығы — мұнда [[ДНҚ]]-ның сыртын нәруыздар қаптап тұрмайды және пішіні сакинасақина тәріздес болып келеді. Прокариот жасушаларында [[мембрана]] құрылымы болады, олар [[микроорганизм]]дердің энергетикалық процестеріне қатысады. Мысалы, көк-жасыл балдырлардың [[мембрана]] құрылымында [[хлорофилл]] болады және олар [[фотосинтез]] процесін жүзеге асырады.
 
Кейбір микроорганизмдерде [[мембрана]] құрылымдары аэробты тыныс алу процестеріне катысады. Негізінен, прокариоттар жасушаның жай екіге бөлінуі арқылы көбейеді, яғни аналық жасуша екі жас жасушаға тікелей бөлінеді.
17-жол:
1 г топырақтың құрамында 300 млн-нан 2 млрд-қа дейін бактериялар болады. Барлық сыра, [[шарап]], [[спирт]], және техникалык өнімдер ([[ацетон]], сірке қышқылы) шығаратын зауыттар прокариотты организмдерді пайдаланады. Адамзат ертеден-ақ май, ірімшік, әр түрлі сүттен алынатын өнімдерді алу үшін ашытқы бактерияларын пайдаланған. Ұлттык тағамдар мен сусындар үшін ([[айран]], [[қымыз]], [[шұбат]], [[күрт]], т.б.) ашытқы бактерияларын қолданған. Көк-жасыл балдырлар пайдалы прокариоттарға жатады. Олар атмосфералын азотты игеріп, оны нәруыз құрамына байланыстырады.
 
Көк-жасыл балдырларды топыракты биологиялық азотпен тыңай-тутыңайту үшін қолданады. Мысалы, жапон шаруалары көк-жасыл балдырларды күріш шаруашылығына пайдаланады. Көк-жасыл балдырлар органикалық заттармен ластанған сулы жерде жақсы өсетіндіктен, олар ластанудан тазартудың [[биоиндикаторы]] болып саналады.<ref>Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X</ref><ref>Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2</ref>
 
==Дереккөздер==