Ұлы Карл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: “Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том → «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
18-жол:
|place of burial=[[Ахенский собор]]
|}}
[[Сурет:Louis-Félix Amiel - Charlemagne empereur d'Occident (742-814).jpg|thumb|alt=A.|Ұлы Карл]]▼
▲:'''Карл, Ұлы Карл'''<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том</ref> (''2.4.742 – 28.1.814'') – Франк империясының королі (768 – 814, 800 жылдан император), ''Каролингтер әулеті'' билігінің негізін қалаушы. [[768]] жылы [[Франк корольдігі]] бір бөлігінің королі атанды (екінші бөлік оның ағасы Карломанның иелігінде болды).
*[[771]] жылы біріккен Франк корольдігінің билеушісі болды.
*Ол көршілеріне қарсы үздіксіз соғыс жүргізіп (773 – 774; 776 – 777 жылылангобардтарға қарсы, 788 жылыбавар герцогы Тассилонға қарсы; *[[777]] – [[804]] жылдары сакстарға қарсы;
*796 – 810 жылыИспанияда арабтарға қарсы, 791 – 799 жылыаварларға қарсы, 789 – 806 жылыбатыс славян тайпаларына қарсы, тағы басқа), көптеген жерлерді жаулап алды;
*Кең байтақ Франк империясын құрды;
[[Сурет:Rolandfealty.jpg|thumb|right|Ұлы Карл және Роланд]]▼
[[Сурет:Frankish Empire 481 to 814-ru.svg|thumb|left|300px|Франк патшалығы территориясына Ұлы Карлдың қосқаны (ашық жасыл).]]▼
*[[800]] жылы [[Рим папасы]] [[Лев III]] оны император деп жариялады. Империясы көптеген халықтар мен тайпалардан тұрды.
Ол шекараларды бекітіп, орталықтың билігін нығайтуға тырысты. Жергілікті жерлердегі қолдарында әскери-әкімшілік билігі бар графтардың үстінен мемлекет өкілдер (mіsgі domіnіcі) арқылы жиі-жиі тексерулер жүргізді. Иелігіндегі барлық халықтарға орындауға міндетті көптеген заңдар шығарды. [[Католик]] шіркеуіне сүйеніп, шіркеу қызметкерлерін жоғары мемл. лауазымдарға көтерді, епископ сайлауын өзі жүргізіп, жаңадан басып алынған жерлердің тұрғындарын бағындыруды қолға алды. Бірақ ол біртұтас мемлекет құра алмады. Ол өлгеннен кейін көп ұзамай немерелері империяны үшке бөліп алды ([[843]]). Осы бөлінген үш иелікте Батыс Еуропадағы жетекші 3 мемлекет ([[Франция]], [[Германия]], [[Италия]]) қалыптаса бастады. Карл тұсында Еуропада мәдениет біршама уақытқа қайтадан гүлденіп, ол “Каролингтік өрлеу” деп аталды.
[[Сурет:Harun-Charlemagne.jpg|thumb|left|[[Һарун әр-Рашид]] receiving a delegation of Ұлы Карл in [[Бағдат]], by Julius Köckert]]
<gallery>
▲
</gallery>
==Дереккөздер:==
<references/>
[[Санат:814 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:Қасиетті Ұрым империясы императорлары]]
{{Link GA|es}}
| |||