|
|established_date1 = 1919 жылы
}}
'''Ұлттар лигасы'''<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> - [The League of Nations] - "халықтар арасында әріптестікті дамытып, олардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің кепілі" болуды мақсат тұтатын халықаралық ұйым. [[1919]]-[[1920]] жылдары [[Париж]] бейбіт конференциясында құрылған ''''Ұлттар Лигасының Жарғысы'''' бастапқыда 44 мемлекетпен, оның ішінде соғыста Антанта жағында болған 31 мемлекетпен және соғыста бейтараптық ұстанған 13 мемлекетпен бекітілді. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] [[ Ұлт]]тарҰлттар [[ЛигаЛигасы]] сыныңның Жарғысын бекітпей, оның құрамына кірмей қалды. ▼'''Ұлттар лигасы'''<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
▲ ISBN 9965-32-491-3</ref> - [The League of Nations] - "халықтар арасында әріптестікті дамытып, олардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің кепілі" болуды мақсат тұтатын халықаралық ұйым. [[1919]]-[[1920]] жылдары [[Париж]] бейбіт конференциясында құрылған ''''Ұлттар Лигасының Жарғысы'''' бастапқыда 44 мемлекетпен, оның ішінде соғыста Антанта жағында болған 31 мемлекетпен және соғыста бейтараптық ұстанған 13 мемлекетпен бекітілді. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] [[Ұлт]]тар [[Лига]]сының Жарғысын бекітпей, оның құрамына кірмей қалды.
[[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыныңЛигасының негізгі органдары [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыныңЛигасының [[Ассамблея]] және [[Кеңес]]і болды. [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сындаЛигасында дербес ұйымдар дәрежесінде халықаралық әділ соттың Тұрақты палатасы, Халықаралық еңбек ұйымы және тағы басқаны құрылды. [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыныңЛигасының негізгі органдары [[Женева]]да ([[Швейцария]]) орналасты.
Мұндай ауқымдағы халықаралық ұйымның құрылуының негізгі алғышарттары Бүкіләлемдік пошта одағы (1874 жылы негізі қаланған), [[ҚЫЗЫЛ КРЕСТ ЖӘНЕ ҚЫЗЫЛ АЙ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСЫ|Қызыл Крест]], [[Гаага]] конференциялары және Тұрақты арбитражды сот ([[Гаага]]лық [[трибунал]]) сияқты [[ұйым]]дар болды. [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыЛигасы I дүниежүзілік соғыстың аяқ шенінде [[Ян Шмутц]], лорд [[Роберт Сесил]], [[Леон Буржуа]] сынды көрнекті саясаткерлер, қоғам қайраткерлерінің идеяларының іс жүзіне асуымен болды.
Егер бастапқыда [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыныңЛигасының мүшелері I дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен елдер ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШтан]] өзге), сондай-ақ бейтарап елдердің көпшілігі болса, кейінірек басқа мемлекеттер де кірді: [[Болгария]] ([[1920]]), [[Австрия]] ([[1920]]), [[Венгрия]] ([[1922]]), [[Германия]] ([[1926]]), [[Мексика]] ([[1931]]), [[Түркия]] ([[1932]]). 1930-шы жылдары ортасында [[Германия]], [[Италия]] және [[Жапония]] тарапынан қауіптің өсуіне байланысты [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыныңЛигасының 30 мүшемемлекеті КСРО-ға ұйымға кіруге ұсыныс жасады. [[1934]] жылы 18 қыркүйекте КСРО [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сынаЛигасына мүше болып, [[Кеңес]]теКеңесте тұрақты орын алды (1939-1940 кеңестік-финляндиялық соғыстың басталуынан кейін [[Ұлыбритания]] мен [[Франция]]ның бастамасымен [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыЛигасы [[Кеңес]]іКеңесі 1939 жылы 14 желтоқсанда КСРОны құрамынан шығару жөнінде шешім қабылдады).
<br /> Қызметінің бастапқы жылдарында [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыЛигасы бірқатар халықаралық дауларды шешті. [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыЛигасы босқындарға көмек көрсетіп, құлдар сатуды, опиум сатуды ауыздықтап, алғаш рет қоғамдық денсаулық сақтау жағдайына зерттеу жүргізді, мұқтаж елдерге қаржылай көмек көрсетті, еңбек және жұмыспен қамту саласында халықаралық әріптестікті дамытты.
<br /> Алайда уақыт өте келе ұйым қызметінің тиімділігі күн санап төмендей берді. 1940 жылы [[Ұлт]]тарҰлттар [[Лига]]сыЛигасы іс жүзінде өз қызметін тоқтатты. Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҮ) Ұлттар Лигасынан дербес қызметін жалғастыра берді, кейіннен [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] жүйесінің арнайы мекемелерінің бірі болды. Ресми түрде Ұлттар Лигасы 1946 жылы сәуірде арнайы шақырылған [[Ассамблея]]ның шешіміне сәйкес өз жұмысын тоқтатты.
Ұлттар Лигасы - [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] құрылуына негіз болған, егемен мемлекеттердің халықаралық ұйымының алғашқы үлгісі. Ұлттар Лигасын құру тәжірибесі басқа ұйымдарды құруда қолданылды.
| 