Албан руы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш «Ұлы жүз» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
3-жол:
[[Орыс]] ғалымдары еңбектерінде Албан — Атбан, Адман, Адбан, Абдан түрінде кездеседі. 19-ғасырдың аяғы мен 20-ғасырдың басында Албан тайпасының рулары [[Жаркент]], [[Верный]] уезін мекендеген. Верный уезінің оңтүстік-шығысында Албан тайпасының Қызылбөрік және Сегізсары ру бірлестіктері қоныстанған. [[Сегізсары]] [[ру]]ының көпшілігі [[Іле өзені|Іле өзенің]] сол жағасында Алабайтал, Сарыбұлақ, Сауысқан, Сарымсақты деген қыстауларды қоныс етіп, ал жаз айларында Асы, [[Қарқара]] жайлауларын жайлаған. Олардың қоныс еткен жерлерінің оңтүстігінде Қызылбөрік руы көршілес отырған. Қыстаулары — [[Шелек өзені]]нің жоғарғы ағысы, Далашық, Биесыймас, Айдасу, Жая, Қызылмойнақ, Қараарша, Қондық, Сарыбұлақ, Қызылауыз, Бақалыда болған. Жаркент уезін Албанның Қоңырбөрік және Айт, Бозым рулары мекен еткен. Қыстаулары Алтынемел жотасының оңтүстік бөктерінде, Тізгін, Шылбыр, Ұшбұлақ деген кішігірім өзендердің бойында, [[Іле өзені]]нің сол жақ жағалауының Қаратөбе, Қызылжиде, Үшқоңыр, Қоянды, Айдарлы деген жерлерде орналасқан. Кеген және Мерке өзендерінің өңірін Әлжан, Айт, Бозым, Текес пен Шылқыдысу жағалауын Құрман, Әлжан рулары қоныс еткен.
 
Албандар 1889 жылғы деректер бойынша 15420 түтін болған. Одан бергі жүз жыл мерзімде едәуір өсті,саны 750 мың адамға дейін,яғни 212 мың түтінге жетті. 20-ғасырдың 20-30 ж. Албандар шекара асып, Қытайдың Іле аймағына қоныс тепкен. Кеңес өкіметі орнағанда жеріне қайта үдере көшті, біразы қалып қойды.

Қазақ шежіресінде АлбанАлбаннан - ҮйсінніңСары, БәйдібекШыбыл тармағынанболып таралады. Шыбылдан - тарайтынҚызылбөрік Дулат(Молболды), СуанҚоңырбөрік (Жолболды) туған. Қоңырбөріктен Бөтей батыр. Одан Өтей батыр. Өтейден- Қалқаман, ШапыраштыЖарман, ОшақтыБоти (Бода), ЫстыТілеуқабыл тайпаларыныңтаралады. Қалқаманнан - Сарқұл, Қарақұл, Кешкіл, ағасыСарысүйіндік болып есептеледітарайды. Жарманнан - Біте, Майлы, Тама, Базар, Алаша, делінеді. Ботидан - Құртқа, Мамай. Тілеуқабылдан - Бойдақ (Өтейбойдақ), Топай таралған.<ref>Бәйдібек Баба-Алып Бәйтерек, Албан руы шежіресі кітабынан</ref> Шежіре деректері бойынша Домалақ енеден (Нұрила) жалғыз ұл болған. Оның атын Тілеуберді қойып, Жарықшақ атандырған себебі, бала туғанда жарық шеке болып дүниеге келген. Содан оны алғашында Жарықшеке, кейінірек Жарықшақ деп атап кеткен. Сол Жарықшақтан үш ұл — Албан, Суан, Дулат тарайды. Албан негізінен Сары және Шыбыл деген екі ру бірлестігіне бөлінеді. Сарыдан — Сүйерқұл және Сүйменді. М.Тынышбаевтың шежіре-кестесінде Сүйерқұлдан туған төрт баланы (Шоған, Досалы, Қожмамбет, Жарты) және қызы Әлжаннан туған төрт жиенін ортақ атаумен “ сегіз сары” деп атап кеткенін көрсетеді. Өзге шежірелерде Сүйерқұлдан туған төртеуге, олардан өрбіген төрт ұрпақты (Сырымбет, Шағыр, Аламан немесе Алман, Хангелді) қосып, бәрін “сегіз сары әулеті” атағандығы туралы мағлұмат бар. Сүймендіден Айт, Бозым, Қыстық рулар бірлестігі өрбіген. Сол Сүймендіні кейбір шежірелерде “Таубұзар”, ал В.В.Востров пен М.С.Мұқанов жазбасындағы Ережеп шежіресінде “Таубасар” атаған. Сарыдан тараған аталардан Шоған, Қожмамбет, Жарты, Досалы, Шажа, Әлжан, Құрман, Қыстық, Тоқан, Баба, Жәнібек, Қара кісі, Сары, Таз деген рулар қалыптасқан. Шыбылдан — Қызылбөрік (Бөтей), Қоңырбөрік (Өтей), Бойдақ өрбіген.
 
Албан Орта Азия халықтарының этногенезінде елеулі ықпал жасады. Мысалы, Қарақалпақ елінің қолдауылы, қытай деген тайпаларында қалқаман руы бар. Қырғыздың мұндыз, шерік тармағында жолболды, күшчі тобында — хангелді, басызда — Шыбыл атасы бар. Албан Өзбектер құрамында да кездеседі. [[Өзбек]] — қатаған арасында Қызылбөрік тармағынан тараған Сақау руы кездеседі.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Албан_руы» бетінен алынған