Алексей Иванович Тевкелев: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Тевкелев Алексей Иванович'''(1674 – 1766) – [[тілмаш]], [[елші]]. [[Христиан]] дінін қабылдағанға дейінгі аты-жөні – Құтлұғмұхаммед Мамашев. 1711 жылы [[Петр I]]-нің [[Прут жорығы]]на қатысып, онда тілмаштық қызмет атқарған. 1716 жылы [[А.Бекович-Черкасский]]дің [[Хиуа]] мен [[Бұхар]]ға жасаған экспедициясына қатысқан. 1719 жылы Сыртқы істер коллегиясына тілмаш болып қызметке орналасты. 1720 жылы [[Аюке хан]]ның қарамағына [[қалмақ]] тілін үйренуге жіберіледі. 1722 – 1723 жылы [[парсы]] жорығына [[Петр I]]-нің құпия істер жөніндегі аға тілмашы ретінде қатысты. 1730 жылы [[Әбілқайыр]]дың [[Санкт-Петербург]]ке келген елшілерін қабылдаушылардың қатарында болды және осы елшілікке жауап ретінде патша өкіметінің [[Кіші жүз]]ге жіберген елшілігін басқарды. Кейіннен [[И.К. Кириллов]]тың [[Орынбор]] экспедициясына, 1735 – 1736 жылы [[башқұрт]] көтерілісін басуға қатысты. Тевкелев басқарған жазалаушы отрядтар 50 деревняны өртеп, 2 мыңдай адамды өлтірді. 1742 жылы бригадалық генерал атағын алды. 1743 жылы Тевкелевтің тікелей қатысуымен [[Орынбор]] қалысы мен оның төңірегіндегі бірнеше қамалдың негізі қаланды. 1743 – 1749 жылы [[патша өкіметі]] оны [[Әбілқайыр]] басқарған [[Кіші жүз]] билеушілері мен [[Орынбор]] әкімшілігі арасындағы жанжалды реттеуге пайдаланды. 1751 – 1759 жылы [[Орынбор]] [[губернатор]]ы [[И.И. Неплюев]]тің көмекшісі болып, патша өкіметі жүргізген отаршылдық саясаттың сойылын соқты. 1755 – 1756 жылы кезекті [[башқұрт]] көтерілісін басу кезінде қазақ даласына қашып кеткен башқұрттарды кері қайтару ісіне араласты. 1760 жылы қызметтен біржола босап, демалысқа шықты. Тевкелевтің елшілік қызметі барысында жүргізген мың беттен астам “Күнделігінде” қазақтардың қоғамдық-саяси, мәдени өмірі жайында және ру-тайпалық құрамы туралы көптеген мәліметтер қамтылған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref>