|
[[Сурет:HenryHudson.jpg|186 × 270px|нобай|]]
'''''Генри Гудзон'''''(ағыл.''{{lang-en|Henry Hudson''}}; 12 қыркүйек 1570 жыл - 1611 жыл)–ағылшын саяхатшысы— ХVIIағылшын ғасырсаяхатшысы. Оның нақты туылған жылы белгісіз бірақ кейбір деректерге сүйене ол 1570 жылдың 12 қыркүйегінде [[Лондон]]да дүниеге келген. Шамамен [[1611 жылыжыл]]ы кеме апатында [[Канада]] жерінде дүние салған.
== Саяхат ==
БұданГудзон алғашында «Москва сауда компаниясымен» келісім жасасып, [[1607 жыл]]ы [[1 мамыр]]да [[Англия]] жағалауынан шығады да, [[13 маусым]]да [[Гренландия]]ның Солтүстік жағалауында – 70 градус солтүстік ендікте болады. Американың солтүстік жағалауын өте ауыр жағдайда зерттейді. Оның ашқан жері кейін Гудзон Голландияныңбұғазы, саудаГудзон кемесінешығанағы қызметкедеп орналастыаталды. ГудзонғаЕкінші солтүстік-батысрет жәнежүзуіне солтүстік-шығысол жолымен[[Шпицберген|Шпицберген Жапонмяғяаралына]] келіп, Үндістанғаодан әрі [[Азия]]ға өте алмай Англия жағалауына қайтып оралады. Енді Ағылшын көпестері Гудзонға қаражат бермеді, Қытайғаоның барыпСолтүстік-Батыс, жолын келудіашам жүктедідеген сөзіне сенбеді. 1609 жылы Голландиядан[[Голландия]]дан шыққан Гудзон кемесі Шпицберген, [[Жаңа Жер|Жаңа Жер аралдарында ]] болып, ол жерді зерттеді. Одан әрі солтүстік құрлықты жағалай жүзіп, Қытайға бармақ болды. Бірақ ол кезде, кейін Беринг ашқан, Азия мен Америка арасындағы бұғаз дүние жұзілік география ғылымына әлі белгісіз болатын. Оны суық Қар теңізі шығысқа өткізбеді. Гудзон Солтұстік Америка жағалауын 40 13 – қа дейін барып зерттеді. Ол Жаңа Амстердам қаласының іргесін қалады. Бұл қала кейін [[Нью-Йорк ]] деп аталды. Гудзон кейінірек Греландия[[Гренландия]], Солтүстік Америка жағалауын мұқият зерттеп картаға түсірді. Сөйтіп жүргенде әуелден Гудзонға қарсы болған матростар оны баласымен, жақын жолдастарымен ашық теңізге тастап кетеді. Содан, 1612жылы1612 жылы ағылшын көпестері Солтүстік-батыс кеме жолын ашуға экспедиция ұйымдастырып, Гудзонды іздеді. Ағылшындар Солтүстік-батыс кеме жолын табуға тағы экспедиция жіберді. Бірақ экспедиция ол жолды таба алмады, тек солтүстік жағалауды зерттеп қайтты. Олар 70, 75 40′ солтүстік ендіке дейін зерттеді. ▼Ағылшындар Кабот, Девис экспедицияларының нәтижесін қарап, Солтүстік-Батыс кеме жолын іздеуді тоқтатпады. Бұл жолды ашып, онымен Испания, Португалия отарларына соқпай-ақ Қытайға, Үндістанға, Жапонияға баруды ойлайды. Енді Солтүстік-Батыс кеме жолын іздеп табуға теңізші Гудзон кірісті. Ол алдымен «Москва сауда компаниясымен» келісім жасасып, 1607 жылы 1 мамырда Англия жағалауынан шығады да, 13 маусымда Гренландияның Солтүстік жағалауында – 70 градус солтүстік ендікте болады, кейін 80 23 –қа дейін барып, Американың солтүстік жағалауын өте ауыр жағдайда зерттейді. Оның ашқан жері кейін Гудзон бұғазы, Гудзон шығанағы деп аталды.
Екінші рет жүзуіне ол Шпицберген аралына келіп, одан әрі Азияға өте алмай Англия жағалауына қайтып оралады. Енді Ағылшын көпестері Гудзонға қаражат бермеді, оның Солтүстік –Батыс, жолын ашам деген сөзіне сенбеді.
▲Бұдан кейін Гудзон Голландияның сауда кемесіне қызметке орналасты. Гудзонға солтүстік-батыс және солтүстік-шығыс жолымен Жапонмяғя, Үндістанға, Қытайға барып келуді жүктеді. 1609 жылы Голландиядан шыққан Гудзон кемесі Шпицберген, Жаңа Жер аралдарында болып, ол жерді зерттеді. Одан әрі солтүстік құрлықты жағалай жүзіп, Қытайға бармақ болды. Бірақ ол кезде, кейін Беринг ашқан, Азия мен Америка арасындағы бұғаз дүние жұзілік география ғылымына әлі белгісіз болатын. Оны суық Қар теңізі шығысқа өткізбеді. Гудзон Солтұстік Америка жағалауын 40 13 – қа дейін барып зерттеді. Ол Жаңа Амстердам қаласының іргесін қалады. Бұл қала кейін Нью-Йорк деп аталды. Гудзон кейінірек Греландия, Солтүстік Америка жағалауын мұқият зерттеп картаға түсірді. Сөйтіп жүргенде әуелден Гудзонға қарсы болған матростар оны баласымен, жақын жолдастарымен ашық теңізге тастап кетеді. Содан, 1612жылы ағылшын көпестері Солтүстік-батыс кеме жолын ашуға экспедиция ұйымдастырып, Гудзонды іздеді. Ағылшындар Солтүстік-батыс кеме жолын табуға тағы экспедиция жіберді. Бірақ экспедиция ол жолды таба алмады, тек солтүстік жағалауды зерттеп қайтты. Олар 70, 75 40′ солтүстік ендіке дейін зерттеді.
[[Сурет:Henry Hudson map.JPG|186 × 270px|нобай|Генри Гудзонның 4-ші экспедициясы]]
== МятежБүлік ==
[[1611 жылдыңжыл]]дың көктемінде жолы мұздан босаған соң оның ойы өз зерттеуін жаңарту болатын. Бірақ кеме мүшелері үйлеріне оралуды талап еткен. Содан 8 адам өз үйлеріне жол жүріп кетеді сонымен қатар 7 адамды кемеден түсіріп кетеді оның ішінде Гудзон және оның ұлы да бар. Оларға ешқандай су,тамақ қалдырмайды. Одан соң Генри Гудзон туралы еш хабар жоқ.
[[Сурет:Last Voyage Of Henry Hudson.jpg|186 × 270px|нобай|Генри Гудзонның соңғы саяхаты]]
|
