Полифония: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш →Дереккөздер</span>: clean up, replaced: “Қазақ Энциклопедиясы”, VII-том → «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбае using AWB |
ш clean up, replaced: Бах → Йоганн Себастиан Бах (2) using AWB |
||
1-жол:
'''Полифония''' ({{lang-el| polіphonіa}} — көп дауыстылық) — орта ғасырдан (10 — 11 ғасырлар) бастау алатын еуропа мәдениетіне тән көпдауысты жүйе. Музыкалық термин ретінде бірдей, тең көпдауыстылықты білдіреді. Оның ерекшелігі — бір-бірімен байланысты бола тұра, әр дауыс өзінің даралығымен айқындалады. Музыка тарихында қатаң және еркін стиль деп аталатын Полифонияның екі түрі белгілі. Қатаң стильдегі Полифониялық шығарманың әуені баяу. Онда негізінен [[бревис]], бүтін, жарты, төрттік нота ұзақтықтары қолданылады. Сегіздік, он алтылық ұзақтықтар мүлде кездеспейді. Муз. әуені баяу, бірқалыпты дамиды. Көлемді мелод. секірістер болмайды.
Еркін Полифониялық стиль 17 ғ. [[Йоганн Себастиан Бах|И. Йоганн Себастиан Бах]], [[Гендель|Г. Гендель]] шығармаларынан кең орын алды, кейін [[Моцарт|А. Моцарт]] жалғастырды. Олар әуенді жандандыра түсетін кез келген нота ұзақтықтарын пайдаланды. Еркін стильдегі Полифонияның имитац., қарама-қарсы және қосалқы дауысты деген бірнеше түрі бар. [[Имитация]] (қайталау) Полифонияда бір дауыстағы әуен келесі дауыстарда сәл кешігіп қайталанады. Қайталау кейде дәл, көп дауысты жүйеде белгілі бір интервалдық аралықта жүзеге асады. Қарама-қарсы Полифонияда әр дауыстың өз ырғағы, өз тақырыбы болады. Соған қарамастан олар бір мезгілде естілгенде бір-бірін толықтырып тұрады. Оның үлгілері қарапайым және күрделі (вертикальды-қозғалмалы, горизонтальды-қозғалмалы, қосалқы-қозғалмалы) контропункт (үйлесімді нүктелер). Қосалқы дауысты Полифония деп негізгі муз. әуен мен оны көркемдеп отыратын, өзіндік даралығы жоқ қосалқы дауыстары бар шығарманы айтады. Әуен бір дауыста жүрсе, қосалқы дауыстар 2 — 3, кейде одан да көп болуы мүмкін. Бірақ олардың ырғақ жүйесі көбіне негізгі әуенге бағынышты. Полифония — [[классикалық музыка]] өнеріне тән стиль. Оған инвенция, фуга, т.б. шығармалар жатады.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref><ref>Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7</ref>
==Дереккөздер</span>==
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
| |||