'''Есек''' – [[жылқы]] туысына жататын сүтқоректі тақ тұяқты [[жануар]]. Жабайы африкалық есектен шыққан. Қолға бұдан бес – алты мың жыл бұрын үйретілген. Дене бітімі шымыр, шоқтығына дейінгі биіктігі 1 – 1,2 м, түсі қоңыр, күңгірт, азық талғамайтын, құрғақшылыққа төзімді көлік малы. Есектің айғырын әңгі, биесін мәші, құлынын [[қодық]] деп атайды. Жабайы есек үйірлері Африкада[[Африка]]да ([[Сомали]], [[Эфиопия]]) тіршілік етеді. Оның әр үйірінде бір әңгі, бір – екі жасар қодығынқодықғын ертіп жүретін бес – алты мәші болады. Жабайы есекті Сомали есегі және Нуби есегі деп аталатын екі түр тармаққа бөледі. Әр түрлі жабайы есектерді қолға үйреткеннен кейін ұзақ уақыт сұрыптау және оларды бір-бірімен будандастыру арқылы күш көлігі ретінде тиімді тұқымдары (Иранда[[Иран]]да хомад, Испанияда[[Испания]]да каталон, Орта Азияда[[Азия]]да бұқар) шығарылды. Есек үш жасында жетіледі. Көктем, жаз айларында үйірге түсіп, 12,5 ай көтеріп, бір қодық туады. Қодығын алты ай сүтімен қоректендіреді. Есек он сегіз – жиырма жыл тіршілік етеді. Жылдан-жылға санының күрт азаюына байланысты Халықаралық табиғат қорғау одағының «[[Қызыл кітабынакітап|Қызыл кіта]]бына» енгізілген. [[Санат:Қазақстан табиғаты]]
