Бөлшек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Бөлшек''', [[арифметика|арифметикада]] — бірліктің (бір бүтіннің) бір не бірнеше тең үлестерінен құралған сан. Ол (немесе m/n) белгісімен өрнектеледі, мұндағы m — Б-тің алымы, ол бірліктен алынған үлес санын көрсетеді, ал n — Б-тің бөлімі, ол бірліктің тең бөлікке бөлінгендігін көрсетеді. Бір санды екінші санға бөлгеннен шығатын сан бөлінді деп аталады. Алымы бөлімінен кіші Б. дұрыс Б. деп, ал алымы бөліміне тең не одан үлкен Б. бұрыс Б. деп аталады. Бөлімі 10 санының бүтін дәрежесі болатын Б. ондық бөлшек деп аталады. Ондық Б. бөлімсіз жазылады. Оның бөлімінде қанша нөл болса, алымының оң жағынан сонша цифр (орын) үтір арқылы ажыратылады. Мыс., (ал тізбекті Б. жайлы үзіліссіз бөлшек мақаласын қ.). Б. туралы алғашқы түсінік ежелгі [[Вавилон|Вавилонның]] ескілікті жазуларында кездеседі. Вавилондағы “[[сексагезимал]] Б.” деп аталатын, яғни бөлімі 60-тың дәрежесі болатын Б-тің ежелгі арифметикада ерекше маңызы болған. Бірлікті 60 және 3600 = 602 үлеске бөлу әдісі қазіргі кезге дейін сақталған. Мыс., сағат не градус 60 мин-қа (), ал әрбір минут 60 с-қа бөлінеді. Б-ке амалдар қолдану әдісі [[Мысыр|Мысырдағы]] [[Ахмес]] папирусында (б.з.б. 2000 — 1700 ж.) кездеседі. Онда Б-ті тек түрінде ғана болады деп есептеп, кез келген Б-ті өзара тең Б-тердің қосындысы түрінде жазуды ұсынған. Мыс., . Б-тің осы заманғы белгіленуі ежелгі [[үнді|үнділерде]] пайда болған. “Б.” термині Еуропаға 1202 ж. [[араб|арабтардан]] [[Леонардо Пизанский|Леонардо Пизанскийдің]] еңбегі арқылы енген.
==Пайдаланылған әдебиет==
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том
{{stub}}
{{wikify}}
[[санат:ғылым]]
| |||