Функция: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Функция'''(латын. functіo – орындау, атқару, жүзеге асыру) – 1) қызмет, міндет, жұмыс; қатынастар жүйесіндегі қайсыбір объекті қасиеттерінің сыртқы көрінісі; 2) социологияда – белгілі бір әлеум. ин-т атқаратын рөл; 3) лингвистикада – тілдік бірліктің немесе тіл құр
Егер мүмкін мәндер жиынтығынан алынған х-тің әрбір мәніне айнымалы у-тің белгілі бір мәні сәйкес келсе, онда у айнымалы шамасы х айнымалы шамасының функциясы деп аталады. Мұндай тәуелділік у=f(х) түрінде жазылады. f әрпінің орнына басқа әріптер де (мыс., F, , , т.б.) қолданылады. Мұндағы х-ті тәуелсіз айнымалы (кейде аргумент) деп, ал оның өзгеру облысы (жиыны) у-тің анықталу облысы деп аталады. х-тің өзгеруіне байланысты айнымалы у-тің қабылдайтын мәндерінің жиынын у функциясының өзгеру облысы деп атайды. Ф-ның жоғарыда берілген анықтамасында назар аударатын екі жағдай бар: біріншісі — аргумент х-тің өзгеру облысын көрсету, екіншісі — х пен у мәндерінің арасындағы сәйкестік ережені немесе заңды тағайындау. Егер х-тің бір мәніне у-тің бір ғана мәні сәйкес келсе, онда у-ті х-тің бір мәнді Ф-сы деп, ал егер х-тің бір мәніне у-тің бірнеше мәні сәйкес келсе, онда у-ті х-тің көп мәнді Ф-сы деп атайды. Айнымалы шамалар (х пен у) мәндерінің арасындағы сәйкестік ережені немесе заңды функц. тәуелділік дейді. Ф. көбінесе аналит. тәсіл немесе формула арқылы (мыс., , т.б.), кейде графиктік және таблицалық (дәл не жуық формулалармен есептелген) тәсілдерімен де беріледі. Математиканың одан әрі дамуы нәтижесінде Ф. табиғаты кез келген айнымалы матем. объектілер арасындағы сәйкестік ретінде жалпыланды. Математиканың басқа ұғымдары тәрізді Ф. ұғымы да бірден қалыптасқан жоқ. Ол дамудың ұзақ жолынан өтті. “Ф.” термині алғаш рет 1692 ж. Г.Лейбництің еңбектерінде кездесті. Ф-ның қазіргі ұғымға жақын алғашқы анықтамасын И.Бернулли(1718) берген, ал бұл ұғымды Д.Бернулли, Л.Эйлер, Ж.Фурье, П.Дирихле, Н.И. Лобачевский, т.б. одан әрі дамытты.
[[Санат:Ф]]
== Сілтемелер: ==
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]] 9 том
| |||