Гештальт психология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
-Санат:Сөздік; -Санат:Медицина; +Санат:Түйсіктер (HotCat құралының көмегімен) |
|||
1-жол:
'''Гештальтпсихология''' ''([[нем]]. Gestalt – пішін, тұтастық)'' – шетелдік психологияның [[сенсуалис]]тік бағыты, [[1912 жыл]]ы [[Германия]]да пайда болған. Г-ның ізашары [[Х.Фон Эренфельс]] ''(1859-1932)'' болып табылады. [[ХХ ғасыр]]дың бірінші жартысында көптеген [[Еуропа]] елдерінде жүргізіліп жатқан психологиялық зерттеулерге ерекше әсер етті, оның ішінде біздің елімізде ''(соғысқа дейінгі жылдарда)'' кеңінен тарады. Г.[[физика]] мен [[математика]]ның ерекше ықпалында болды. Бұл бағыттың көрнекті өкілдерінің ішінде [[М.Вертгеймер]]дің,[[ В.Келер]]дің, [[К.Левин]]нің және .б. есімдерін атауға болады.
::Г. Өкілдерін [[интроспек]]тивтік психологияға тән психикалық құбылыстарды талдауға және зерттеуге жеңілдетілген [[атом]]истік тұрғыдан қарау негізінен қанағаттандырмады. Бұл интроспективтік [[психология]] барлық күрделі құбылыстарды қарапайым құбылыстарға бөлді, олардың тіркесінен күрделі тұтастық заңын қалыптастыруға ұмтылды. Гештальтпсихологтар [[психика]]лық [[құбылыс]]тардың қиын да тұтас жүйесін қалыптастырудың өзіндік заңының өмір сүруі және жұмыс істеуі туралы айтқан болатын.
Гештальтпсихологтардың зерттеулерінде күрделі құбылыстардың элементтері және оның байланыстары бойынша зерттеу осы байланыстардың құрылымын анықтаумен ауыстырылды. Осы себептерден ғылымдағы бұл бағытты кейде ''[[«құрылымдық психология»]]'' деп атайды ''(гештальт деген сөздің қазақша мағыналарының бірі «[[құрылым]]» деген мағынаны береді).''
*Гештальтпсихология көптеген өкілдері психологиялық [[білім]]нен, басқа жаратылыстану [[ғылым]]дарының салаларының бірінен базалық білім алды, бұл олардың психологиялық көзқарасына ерекше ықпал етті. В.Келер, мәселен, физиканы оқып, үйренді және қабылдау мен ойлау үрдістерін түсіндіруде қажетті білімді пайдаланды. Кез келген [[құбылыс]] пайда болады және белгілі бір [[жүйе]]нің бөлігі ретінде өзіндік [[ерекше]]лік сипаттамасын алады деп жазды В.Келер. Г. [[ұстаным]]дары мен [[қағида]]лары жеке тұлға мен тұлға аралық мінез-құлыққа қолдануды өзінің [[теория]]лық және [[эксперимент]]алдік зерттеулерінде К.[[Левин]]нің айтуынша, физикалық бірлікте емес, [[психология]]лық тұрғыдан анықталуы ұажет, демек, адамдардың оған әсер ететін субъективтік қабылдауы арқылы беріледі. Г. идеялары психологияның көптеген негізгі [[проблема]]ларын талдауда жағымды рөл атқарады. Көп жағдайда Г. [[бихевиоризм]]ге және өмір сүріп отырған психологиялық бағыттарға қарсы. Жас эксперименталдық психологияның ұзақ [[уақыт]] бойы зерттеу нысаны түйсіктер болды. Психикалық өмірдің бейнелік [[аспект]]ісі психологиялық [[зертхана]]ларда қаншама күш салынса да тек ашылмай ғана қалған жоқ, керісінше, жоқ болып кетті.
Бірақ [[бейне]] [[категория]]сын ұсынып отырған сол аспект әлеуметтік теориялық [[зерттеу]]дің пәні ретінде [[міндет]]ті түрде қарастырылуы қажет етеді. [[Идеал]]истік [[философия]]ның үстемдік етужағдайында қалыптасқан оны іске асыруға Г. талпынған еді, оның [[бағыт]]тары мен [[нәтиже]]леріне әсері тиді. Гештальтизмнің қалыптасу кезінде [[тұтас]]тық және [[бөлік]]тері проблемасына ерекше мән берілді. Барлық уақытта да психикалық өмірді оны тұтастықта, ішкі [[байланыс]]та қарастыру негізгі мәселе болып көтерілді. [[Болашақ]] гештальтистер екі зертханада тәрбиеленді: [[Ф]].[[Брентанон]]ның шәкірті – [[К]].[[Штумпфа]] ''(Берлин)'' және [[Геттинген]] [[университет]]інде [[Г]].[[Мюллер]]де тәрбиеленді. Лар өздерінің [[мақсат]]ы – психологияны емес, логиканы реформалау мәселесін қойды. Олардың айтуынша, логика феноменологияға айналуы тиіс. Осы мақсатты орындау үшін бұрынғы интроспективтік әдіс жарамсыз деп табылды. Оны жетілдіру негізінде феноменологиялық әдіс қалыптасты. Бұл бағыттың түсіндіруінше, бейненің негізгі қасиеті константтылық немесе қабылдаудың өзгерген жағдайдағы тұрақтылығы, сонымен қатар егер қабылданатын зат тұтас түрінде қабылданбайтын болса, қабылдаудың тұрақтылығы бұзылады.
Г. өкілдері фигура және фон, екі жақты бейнелеу, қабылдау туралы зерттеу жұмыстарын жүргізді.
<ref>Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы: "Сөздік-Словарь", 2006. - 384 бет. ISBN 9965-409-98-6</ref>
==Дереккөздер==
| |||