Уикипедия

Біріккен Ұлттар Ұйымы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Removing Link GA template (handled by wikidata)
ш «Саясат» деген санатты аластады; «Біріккен Ұлттар Ұйымы» деген санатты қосты (HotCat...
41-жол:
}}
 
'''Біріккен Ұлттар Ұйымы''' – [[Екінші Дүниежүзілік соғыс|екінші дү­ниежүзілік соғыстан]] кейін [[КСРО]], [[АҚШ]], [[Қытай]] және [[Ұлыбритания]] мемлекет­тері­нің белсенділік таны­туымен құрылған халықаралық ұйым. [[1945]] жылы [[Сан-Франциско]]дағы конференцияда антигитлерлік коалицияға мүше мемлекеттердің ұсынысымен күштерін біріктіру мақсатында кұрылған егеменді мемлекеттердің халықаралық ұйымы.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref>
 
ISBN 9965-808-89-9</ref>
Бас кеңсесі орналасуы — [[Нью-Йорк]], [[АҚШ]].
Ағымда БҰҰ құрамына 192 мемлекет кіреді.
«Біріккен Ұлттар» атауын АҚШ президенті Ф.Д.Рузвельт ұсынды. Декларациясы Сан-Францискода 1945ж. 24 қазанда қабылданды. Бұл БҰҰ-ң күні деп жарияланды.
БҰҰ құрылымы:
 
== Тарихи шолу ==
Line 52 ⟶ 51:
Біріккен Ұлттар Ұйымының ең басты әрі негізгі құжаты оның Жарғысы болып табылады. Тарихи деректерді алға тартсақ, Ұйым Жарғысының жобасы КСРО, АҚШ, Қытай және Ұлыбритания мемлекеттері өкілдерінің қатысуымен жасалған. Құжат бес тілде – [[орыс]], [[Ағылшын тілі|ағылшын]], [[қытай]], [[Француз тілі|фран­цуз]] және [[Испан тілі|испан]] тілдерінде дайындалып, оған 1945 жылдың 26 маусымында Сан-Франциско конференциясында 51 мемлекет қол қойды. Ал Жарғы сол жылдың 24 қазанында аталмыш конференцияға қатысушы елдердің Жарғыны ратификация­лауларына байланысты күшіне енгізілді. Содан бері 24 қазан халықаралық қоғамдас­тықта Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылған күні ретінде кеңінен аталып өтіп жүр.
 
Көзі қарақты көпшілікке жақсы таныс, Ұйымға мүше барлық мемлекеттер кіретін Бас Ассамблея Біріккен Ұлттар Ұйымының бас органы саналады. БҰҰ-ға мүше елдердің әрқайсысы шешім қабылдау кезінде бір дауысқа иелік етеді. Жалпыға ортақ ерекше маңызды мәселелер, атап айтқанда, бейбіт­шілік пен қауіпсіздік, Ұйымға жаңа мүше­лер мен оның бюджетін қабылдау мәселе­лері БҰҰ-ға мүше мемлекеттердің үштен екісі қатысып, дауыс беру қорытындысы бойынша шешіледі. Сондай-ақ Бас Ас­самблея Ұйымның бюджетін қарап, бекітеді. Ұйымның әртүрлі органдарына мүшелер Қауіпсіздік Кеңесінің ұсынуымен БҰҰ-ның Бас хатшысын сайлайды. Бүгінде Қауіп­сіздік Кеңесіне Ресей, АҚШ, Қытай, Ұлыбритания және Франция мемлекеттері тұрақты мүше. Осы тұста айта кетейік, біраз жылдардан бері Қауіпсіздік Кеңесінің мүшелері қатарын көбейту жөнінде мәселе қозғалып жүр. Бірақ әзірше ол шешімін тапқан жоқ.<ref name="source1">Балалар энциклопедиясы, III-том</ref>
 
== Мақсаты ==
Line 78 ⟶ 77:
# [[БҰҰ Қамқорлық жөніндегі кеңес|Қамқорлық жөніндегі кеңес]] – негізгі міндеттеріне қамқорлыққа алынған территория тұрғындарының саяси, экон., әлеум. пргресіне, оның білім беру саласында ілгерілеуіне, оның өзін өзі басұаруға немесе тәуелсіздікке жету бағытында прогресситі дамуына жәрдемдесу жатады. 1994 ж. 1 қарашада уақытша жұмысын тоқтатты.
# [[БҰҰ-ның халықаралық соты|Халықаралық сот]] – мемлекеттер арасында даулы мәселелрді шешетін, сондай-ақ, БҰҰ органдарының, оның мамандандырылған мекемелерінің құқық мәселері бойынша ұсыныстық ұйғарым шығаратын ең басты ұйым саналады. 15 тәуелсіз соттардан тұрады. Олар басқа жүмыстармен айналысуға құқықтарынан айрылған және дипломатиялық артықшылықтар мен иммунитеттерге ие. Сотқа тек мемлекеттер қатыса алады, ал жеке және физикалық түлғалар қатыса алмайды.
# 16 арнаулы мекеме: [[Дүниежүзілік банк]], [[МАГАТЭАтомдық энергия бойынша халықаралық агенттік]], [[ЮНЕСКО]], [[ХалықаралықДүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы]], [[БҰҰ-ңның балалар фондықоры]],[[БҰҰ-ңның өнеркәсіпті дамыту жөніндегі мекесімекемесі]],т.б., және арнаулы комиссиялар: [[Халықаралық Құқыққұқық комиссиясы]], [[ХалықарықаралықХалықараралық Саудасауда құқығы жөніндегі комиссиясы]].
Ресми тілдері: ағылшын, араб, испан, француз, қытай, орыс.
БҰҰ-ңның Жарғысы осы ұйымның бас құжаты болып табылады. Онда мүше-мемлекеттердің барлық міндеттері мен ұйымның қағидалары баяндалған.
 
== Қазақстан және Біріккен Ұлттар Ұйымы ==
Тәуелсіз [[Қазақстан]] тарихында [[1992]] жылдың 2 наурызы Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүшелікке қабылдануымен ерекшеленеді. Еліміз БҰҰ Бас Ассамблеясы­ның 46-сессиясында Ұйымның жаңа мүшесі ретінде ғана емес, қазіргі заманның ең өзекті халықаралық проблемалары бойынша бел­сендібелсенді позиция ұстанатын мемлекет ретінде мүше болды.
 
БҰҰ Бас Ассам­блеясыныңАссамблеясының 47-сессиясында Мемлекет басшысы [[Нұрсұлтан Назарбаев|Н.Назарбаев]] Қазақстанның халықаралық саясаты туралы айта келіп, екі маңызды ұсынысты алға тартты. Оның біріншісі – барлық үкіметтердің ізгі ниет білдіру тәртібімен “бір+бір” формуласы бойынша БҰҰ-ның бітімгершілік күш-жігерінің қорын құруды бастау. Бұл формула әрбір мемлекет оған өзінің қорғаныс бюджетінен бір пайыз бөліп, жыл сайын оны бір пайызға ұлғайтып отыруды көздейді. Осылай еткенде он жылдан соң бітімгершілік сомасы он есеге өседі. Екінші ұсынысы – [[Азиядағы Өзара Ықпалдастық және Сенім Шаралары жөніндегі Кеңес]] (АӨСШК) шақыру. Мемлекет басшысының бұл бастамасы көпшілік елдер тарапынан, сондай-ақ БҰҰ-дан қолдау тауып, Қазақстанның сыртқы саясатын айқындауда айтарлықтай рөл атқарды.
 
1992 жылдан бері Қазақстан тек қана халықаралық қауымдастықтың мүшесі ретінде қабылданып қоймай, сонымен бірге онда өзінің лайықты орнын таба білді.
Line 130 ⟶ 129:
Кез келген бейбітшілік сүйгіш, Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысын мойындап, ондағы міндеттемелерді орындауға келіскен мемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше бола алады.
Біріккен Ұлттар Ұйымының ресми тілдері: қытай, ағылшын, француз, орыс, испан тілдері. Бұлардан басқа Бас Ассамблеяда, Қауіпсіздік Кеңесте және Экономикалық және әлеуметтік кеңесте ресми тіл ретінде араб тілі қосылды.
Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылымы алты басты органнан тұрады. Ол: Бас Ассамблея (БА), Қауіпсіздік Кеңесі (ҚК), Экономикалық және әлеуметтік кеңес, Халықаралық сот, Қамқорлық жөніндегі Кеңес және СекретариатХатшылық.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref>
ISBN 9965-32-491-3</ref>
 
== Бас Хатшы ==
 
В настоящие время действует джентльменское соглашение, по которому гражданин страны постоянного члена Совета Безопасности ООН не может быть Генеральным секретарём ООН.
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! № !! Аты !! Фото !!Мемлекет!! Өкілдіктің басталуы !! Өкілдіктің аяқталуы
|-
! '''0'''
| [[Джебб, Глэдвин|Глэдвин Джебб]]<br />||[[Сурет:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|100px]]||{{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]]<br />(Батыс Еуропа)||[[24 қазан]] [[1945]]||[[1 ақпан]] [[1946]]
|-
! '''1'''
| [[Ли, Трюгве Хальвдан|Трюгве Хальвдан Ли]]<br />||[[Сурет:Trygve Lie.jpg|100px]]||{{flagicon|Norway}} [[Норвегия]]<br />(Батыс Еуропа) || [[2 ақпан]] [[1946]]||[[10 қараша]] [[1952]]
|-
! '''2'''
Line 152 ⟶ 149:
|-
! '''4'''
| [[Вальдхайм, Курт|Курт Вальдхайм]]<br />||[[Сурет:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|100px]] ||{{flagicon|Austria}} [[Австрия]]<br />(Батыс Еуропа) ||[[1 қаңтар]] [[1972]] ||[[1 қаңтар]] [[1982]]
|-
! '''5'''
| [[Перес де Куэльяр де ла Гуэрра, Хавьер|Хавьер Перес де Куэльяр]]<br />||[[Сурет:Javier Pérez de Cuéllar.JPG|100px]]||{{flagicon|Peru}} [[Перу]]<br />(Оңтүстік Америка) ||[[1 қаңтар]] [[1982]] ||[[1 қаңтар]] [[1992]]
|-
! '''6'''
| [[Бутрос-Гали, Бутрос|Бутрос Бутрос-Гали]]<br />||[[Сурет:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|100px]]||{{flagicon|Egypt}} [[Египет]]<br />(Африка) ||[[1 қаңтар]] [[1992]] ||[[1 қаңтар]] [[1997]]
|-
! '''7'''
Line 182 ⟶ 179:
<references/>
 
[[Санат:Біріккен Ұлттар Ұйымы]]
 
[[Санат:Саясат]]
[[Санат:Халықаралық ұйымдар]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Біріккен_Ұлттар_Ұйымы» бетінен алынған