Паскаль (бағдарламалау тілі): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

== Паскаль тіліндегі айнымалылар ==

Паскаль тілінің негізгі түсініктері.

Алфавиті

Арнайы таңбалар:

{} немесе (**)-түсініктеме жазатын жақшалар;

[] – массив индекстерін және жиын элементтерін белгілеу;

= - айнымалының типін типтің сипаттамасынан немесе тұрақтыны өз мәнінен бөліп көрсету;

, - тізім элементтерін ажырату;

• белгілер бөлімі;

• тұрақтылар бөлімі;

• типтерді сипаттау бөлімі;

• процедура мен функцияларды сипаттау бөлімі;

Стандартты типтер

- нақты типтер – REAL, SINGLE, DOUBLE, EXTENDED, COMP;

Басқа типтердің барлығы типтер бөлімінде, айнымалылар немесе тұрақтыларды сипаттау бөлімінде анықталуы қажет. Нақты типтен басқа қарапайым типтер үшін мына функциялар анықталады:

DEC(N) N-ді азайту (қысқарту)

ROUND(X) Х нақты санды бүтінге дейін дөңгелектеу;

SQR(X) N санын квадраттау;

Стандартты функциялар

ABS(X)-Х-тің абсолют мәні

• BEGIN END құрама оператор;

• IF…THEN шартты оператор;

• FOR… DO параметрлі қайталау операторы;

• REPEAT… UNTIL шартқа дейін қайталау операторы;

• WHILE… DO әзіргі шартқа байланысты қайталау;

Операторлар қарапайым және күрделі (құрама) операторлар болып екі топқа бөлінеді. Егер оператор құрамында басқа операторлар боламса, онда ол қарапайым оператор деп аталады. Бұл топқа: меншіктеу, процедураны шақыру, шартсыз көшу – GOTO, бос орын операторы жатады.

Күрделі (құрама) оператор бірнеше қарапайым операторлар тұрады. Бұл операторлар begin (басы) және end (соңы) қызметші сөздер арасында жазылады. Әр оператордан кейін (;) нүктелі үтір таңбасы қойылады.

Begin (басы) және end (соңы) сөздерін операторлар жақшасы деп қарастырсақ, жоғарыдағы мысалды мына түрде жазуға болады:

(1-оператор; 2-оператор; ...; N-оператор).

Кейбір алгоритмдердің белгілі бір бөліктері бірнеше рет қайталанып орындалуы мүмкін. Мұндай алгоритмдерді циклдік құрылымға ие алгоритмдер дейді. Қайталанатын бөліктерді, яғни циклдерді әртүрлі тәсілдермен құрастырады.

1. Алдын-ала шартты тексеру арқылы

2. Келесі шарт бойынша

3. Параметрдің мәніне тәуелді

Үш түрлі жолмен ұйымдастыратын циклға арнайы операторлар қолданылады. Олардың әрқайсысын талқылайық.

While операторы жан жақты басқару үйлесімі болып табылады. Алдын ала берілген шартты тексеру арқылы циклді ұйымдастыруға While операторы қолданылады. While операторын циклдің қайталану саны белгісіз болғанда пайдаланған ыңғайлы. Қайталанушы процесс қойылған шартты тексеру арқылы жүзеге асырылады. Яғни, шарт ақиқат болса цикл қайталанылады да, шарт жалған болса, циклден шығу орындалады. While операторы екі бөліктен тұрады: циклдің тақырыбынан және циклдің денесінен.

Жалпы жазылуы:

<циклдің денесі>;

end;

Program pr1;

Var Z,Y: integer; {берілген айнымалыны сипаттау}

Y=7 ! Z=343

1.4 Келесі шарт бойынша циклді ұйымдастыру Repeat операторы.

Repeat операторының жалпы жазылуы:

Repeat

Repeat операторы алгоритмдік тілдегі “дейін” цикл командасына ұқсас. “Әзір” цикл командасынан “дейін” циклінің айырмашылығы: қойылған шартқа тәуелсіз бірнеше цикл денесі орындалады. Сонан кейін, шарт тексеріледі. Демек, шарт ақиқат болмаса цикл денесі кемінде бір рет орындалады. Repeat операторының қызметін суреттегі блок схема арқылы сипаттауға болады.

 

Program pr2;

Var m:integer; {Бүтін}

end.

1.5 Параметрлі қайталану операторы For операторы.

For операторы алгоритмдік тілдегі параметрлі қайталану командасына сәйкес келеді.

і үшін m1 бастап m2 дейін h қадам

Күрделі қайталанушы процесстерді ұйымдастыруда бір цикл операторы құрамында екінші бір цикл операторы болуы мүмкін. Бұл жағдай да бірінші цикл оператор – ішкі цикл деп аталады. Сыртқы және ішкі цикл ұйымдастыруда мына шарт орындалады: ішкі циклдің барлық операторы сыртқы цикл денесіне толық енеді

Мысылы, суретте екі параметрлі цикл операторлары арқылы жазылған күрделі циклдің жұмысы сипатталынған.

 

1.7 ЭЕМ-де есеп шығару кезеңдері. Қадам бойынша орындау әдісі.

3) шешу әдісін таңдау;

4) алгоритмін жазу(құру);

7) есептеу және нәтижелерін өңдеу.

 

End.

Есепті шешу алгоритмі:

2. Натурал сан енгіземін.

3. 2-ден М/2 аралығындағы натурал сандар М санының бөлгіші бола ма, соны тексеремін.

end.

Есепті шешу алгоритмі:

2. Натурал сан енгіземін;

3. Параметрі І циклде А/2 – ден артпайтын натурал сандарды анықтаймын;

End.

Есепті шешу алгоритмі:

2. Р,М натурал сан енгіземін;

3.Параметрі І циклде 2-ден бастап ең кіші санға дейінгі сандарды анықтаймыз және әрбір Р,М сандарының бөлгіші болатындығын тексеремін;

End.

Есепті шешу алгоритімі:

2. А, М натурал сан енгіземін;

3. Параметрі І циклде 1-ден бастап ең кіші санға дейін сандарды анықтаймын және олардың әрқайсысы бірмезгілде А,М сандарының бөлгіші болатындыығн тексеремін;

End.

Есепті шешу алгоритмі:

2. S, В натурал сан енгіземін;

3. Параметрі І циклде 1-ден бастап ең кіші санға дейін сандарды анықтаймын және олардың әрқайсысы бірмезгілде S,B сандарының бөлгіші болатындығын тексеремін;

 

Есепті шешу алгоритмі:

2. Қатардың мүшелерінің санын N және Х айнымалыны енгіземін;

3. Циклде қатардың келесі санын анықтаймын және оны У қосындыға қосамын.

End.

Есепті шешу алгоритмі:

2. Алғашқы екі санды L және W енгіземін және F-нің алғашқы мәнін беремін;

3. Циклде осы екі санда тексеремін, егер олар тең болса F-ті анықтаймын;

8-есеп. Билеттің кезегінде ерлер және әйелдер тұр. Басынан бастап алғашқы әйелге дейін тұрған ер адамның санын анықтау керек.

 

2. Тізбектің ұзындығын енгіземін және есептеу үшін К-ның алғашқы мәнін беремін;

3. Циклде адамның жынысын енгіземін;

10-есеп. Логикалық ұғым бар: not a and b xor c. a,b,c логикалық ұғымдарын ақиқат мәнінде экранға шығару керек. Мен а,b,c мәндерін жұп сандармен сипаттап шығаруды ұсынамын.

 

 

1.9 Қайталау (цикл)

Қосымша ескертетін жағдай, қайталану саны белгілі циклін алғы шарт циклінің дербес жағдайы ретінде қарастыруымызға болады. Шын мәнінде стадионды айнала үш айналым жүргізуге ұсыныс жасалған болса, ал сіз одан көп айналым жүгірсеңіз, ары қарай жүгірмей-ақ қойсаңыз болады.

 

[[Санат:Бағдарламалау тілдері]]