Ле Шателье-Браун принципі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 32 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q192690 (translate me)
ш «Физика» деген санатты аластады; «Физикалық химия» деген санатты қосты (HotCat құралының кө...
1-жол:
'''Ле Шателье-Браун принципі''', ''Ле Шателье — Браун принципі'', тепе-теңдіктің ығысу принципі — жүйені [[термодинамика]]лық тепе-теңдік күйден ауытқытатын сыртқы әсердің салдарынан сол жүйедегі тепе-теңдік осы әсерді әлсірететін (''немесе оған қарсы әсер ететін'') реакция бағытына қарай ығысатындығын тұжырымдайтын принцип.

Жүйедегі тепе-теңдіктің ығысуына [[реагенттерреагент]]тер мен өнімдердің концентрацияларының, қысымның (''газдар үшін'') және температураның өзгеруі әсер етеді. Мысалы, [[аммиак]]ты синтездеу реакциясы: N2+3H22NH3, HӘ=–46кДж/моль.
 
Тепе-теңдік күйге келген жүйеде тура және кері реакциялардың жылдамдықтары бірдей болады. Жүйедегі [[азот]] немесе [[сутек]]тің концентрациясын арттырғанда Ле Шателье принципі бойынша тепе-теңдік олардың концентрациясын кемітетін, яғни аммиак түзілетін бағытқа қарай ығысады. Керісінше, жүйедегі аммиак концентрациясын арттырғанда тепе-теңдік аммиактың концентрациясын азайтатын, яғни сутек пен азот түзілетін реакция бағытына қарай ығысады. Тура реакция жылу бөле жүретін болғандықтан жүйенің температурасын жоғарылатқанда тепе-теңдік Ле Шателье принципі бойынша сол әсерді бәсеңдететін, яғни жылу сіңіре жүретін реакция бағытына, яғни сутек пен азоттың түзілу реакциясы бағытына қарай ығысады. Керісінше жүйенің температурасын төмендеткенде тепе-теңдік жылу бөле жүретін реакция бағытына қарай ығысады.
 
Қысымның тепе-теңдікке әсерін болжау үшін реакция теңдеуінің сол және оң жақтарындағы [[молекула]]лар сандарын салыстыру керек. Қысымды ұлғайтқанда Ле Шателье принципі бойынша тепе-теңдік молекулалар саны азаятын, яғни аммиак түзілу реакциясы бағытына қарай ығысады. Керісінше қысымды кеміткенде тепе-теңдік молекулалар саны көбейетін жаққа ығысады. Егер қайтымды реакция теңдеуінің оң және сол жақтарындағы молекулалар саны бірдей болса, онда қысымның өзгеруі тепе-теңдіктің ығысуына әсер етпейді. Ле Шателье принциін [[1885]] ж. [[А. Ле Шателье]] (''1850 — 1936'') тұжырымдап, ал теорилық тұрғыдан [[1887]] ж. [[К.Ф. Браун]] (''1850 — 1918'') негіздеген. <ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0</ref><ref>Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы</ref>
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
 
{{Stub}}
{{wikify}}
== Пайдаланған әдебиет ==
Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Stub}}
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:ФизикаФизикалық химия]]
[[Санат:Физика]]