Ұлы Жібек жолы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:SeidenstrasseGMT.JPG|thumb|500px|1-ші ғасырдағы Жібек Жолы, Қытайдан Жерорта теңізіне дейін.]]

 

==Тарихы==

Жол бұдан 3-4 мың жыл бұрын болған. Ол [[Қытай]]дың Хан патшалығы кезінде ғана өркендей бастаған, себебі Хан патшалығының [[Хан Уди]] патшасы [[Жаң Чян]]ды батыс өңірге екі рет жіберіп, [[Орталық Азия]]дағы елдермен достасуға пейілді болған. [[Жаң Чян]] қазіргі [[Ферғана]], [[Самарқан]] және [[Балқаш]] көлі сияқты жерлерге барған. [[Жаң Чян]]ның сапары бұл жолды шығыс пен батыс үкіметтері арасындағы байланыс жолына айналдырған. Осыған орай саудагерлер де «Жібек жолында» ат ізін суытпаған. [[Жаң Чян]] батыс өңірге және [[Орта Азия]]ға [[Қытай]]дың жібек өнімдерін ала барған；ал елге қайтарында барған жерлерінің тауарлары және батыс өңірінің музыкасы сияқты алуан түрлі мәдениетті алып қайтқан. Жаң Чянның сапары қытайлықтардың батыс өңір мен Орта Азияны түсінуіне мүмкіндік берді. Ал Жаң Чян барған жерлердегі халық та Қытайдың өнімдері мен мәдениетіне қатысты түсінігін анағұрлым тереңдетті. Осылайша, бұл жол гүлденіп, көркейе бастады. [[Шығыс]] пен [[батыс]]тың аралығындағы дәнекерге айналып, өркениеттерді өзара тоғыстырды. Осы жолды қорғау және дамыту мақсатында, Қытайдың әр дәуірдегі патшалары жол бойына қарауыл қойып, әскер тұрғызды.

 

 

Ерте кездегі «Жібек жолы» [[Шинжәң]]нан 3 айрыққа бөлінген, [[Тянь-Шань]] тауының солтүстігіндегі ежелден бар дала жолы: [[Жемсары]], [[Іле]] өңірін басып, [[Балқаш]] өңіріне барады, онан ары батыс солтүстікке жүргенде [[Қара теңіз]]дің шығыс жағалауына жетеді. Оңтүстік айрығы [[Кроран]]нан (Лулан) шығып [[Күнлүн]] тауының батысын қапталдап [[Жаркент]]ке барады, онан ары жүргенде адырлардан асып, [[Орта Азия]]ға, [[Батыс Азия]]ға, [[Еуропа]]ға дейін созылады. [[Кроран]]ның батыс солтүстігіндегі [[Көншы]] өзенінің батысын бойлап, [[Иіңпан]]ды, [[Күшар]]ды басып [[Қашқар]] [[Жаңашар]] ауданына баратын жол солтүстік айрығы саналады, бұл жол да адырлардан асып, [[Еуропа]]ға дейін барады.

 

==Құлан==

 

==Қойлық==

 

==Мәдениеттердің өзара қарым қатынасы==

 

Көшпелілер мен отырықшылар арасындағы байланыс мәселесі тарих ғылымында әр түрлі пікірлер туғызып отыр. Біраз зерттеушілер көшпелілер мен отырықшылар қарым-қатынасын олардың арасындағы қырғи қабақ қақтығыстар, соғыстар, жаулап алу әрекеттерімен байланыстырады. Бұл ретте көшпелілер белсенді рөл атқарды деп есептейді. Енді бір топ зерттеушілер бұл қарым-қатынастағы көшпелілердің орнын төмендетіп көрсетуге тарысады. «Көшпелілер отырықшылардың мәдени жетістіктерін қиратушылар, не болмаса өздеріне қабылдап алушылар болды» деген пікірлер де жиі кездеседі.

VII—XIV ғғ. елшілік және сауда керуендерінің дені Жібек жолымен жүретін. Сан ғасырлар бойы жол тынымсыз өзгеріп отырған, оның бір учаскелері айрықша маңыз алып, көркейіп жатса, екінші бір учаскелері жабылып, ондағы қалалар мен сауда бекеттрі қаңырап бос қалған. Мәселен, VI—VIII ғғ. негізгі күре жол Сирия — Иран — Орта Азия — Оңтүстік Қазақстан — Талас алқабы — Шу алқабы — Ыссық көл шұңқыры — Шығыс Түркістан болған. Осынау жолдың бір тармағы, дәлірек айтсақ, тағы бір бағыты Византиядан шығып, Дербент арқылы Каспий өңірі даласына — Маңғыстау — Арал өңірінен өтіп, Оңтүстік Қазақстанға жеткен. Бұл жол Сасанилар Иранына қарсы, Батыс түрік қағанаты мен Византия арасында сауда-елшілік одағы жасалған кезде, Иранды айналып өтетін болған. IX-—XII ғғ. жолдың бұл желісі, Орта Азия мен Таяу шығыс арқылы Кіші Азия мен Сирияға, Мысыр мен Византияға баратын жолға қарағанда, едәуір аз пайдаланылған, ал ХПІ—XIV ғғ. қайтадан жанданады. Құрлықтағы саяси хал-ақуал елшілер мен саудагерлердің және басқа да саяхат-серуенде жүрген кісілердің қай жолды таңдап алатынын анықтап отырған.

 

 

[[File:Travels of Marco Polo.jpg|thumb|[[Марко Поло]]ның 1271–1295 жылдардағы қыдырған аумақтары]]

 

== Дереккөздер ==

<references/>

 

[[Санат:Ұлы Жібек жолы]]

[[Санат:Қазақстан тарихы]]

[[Санат:Қытай тарихы]]