Бокс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
6-жол:
Бокс ерте Грек елi — [[Эллада]]мен тығыз байланысты. Аңыздарға сенсек, ол кезеңдегi ең танымал «қолғап иесi» — Тезей болған көрiнедi. Ал [[Платон]]ның жазуы бойынша, жұдырықтасу өнерiнiң атасы — теңiз құдайы Посейдон мен Мелия есiмдi нимфаның ұлы — Амыкус екен. [[Ежелгі Грекия|Ерте Грекияда]] болған бокстың алғашқы белгiлерiн қыш құмыраларда салынған боксшылардың бейнесi де дәлелдейдi.
 
Ал жақында [[археолог]] ғалым бiздiң жыл санауымыздан 3 мың жыл бұрын салынған [[шiркеу]]дiң қабырғаларынан бокс қолғабының суретiн де тауып отыр. Бiр қызығы, ол кезеңдерде [[кубок]] жеңiлген боксшыларға берiлген көрiнедi. Айталық, соғыс өнерi десе, сақалын кесуге бар [[Рим]] императоры Калигула сонау [[Африка]]дан қайратты құлдарды сатып әкелiп, көз алдында қоразша төбелестiредi екен. Императордың екi сүйiктi спортшысы болса керек. Бұл Глаукос пен Меланкомас аталатын алыптар дәл қазiргi бокста қолданылатын бiршама соққы түрлерiне негiз салып кеткен екен.
 
Бокстің алғашқы түрі ежелгі [[Грекия]]да ұйымдастырылып (б. з. б. 688 ж.), [[Олимпиялық ойындар]] қатарына енген. Ол кезде жекпе-жекке шыққан жігіттер қолдарын жұмсақ терімен немесе дәкемен орап айқасқан. Төбелес екі жігіттің бірі естен танып жығылғанша жалғаса берген.
12-жол:
Алайда, Рим мен Грекияда белгiлi дәрежеде беделдi болған бұл спорт түрi [[олимпиадалық ойындар]]ға мейлiнше кеш, тек 23-ойында барып қосылған. Олимпиададағы алғашқы ойындар жалаң қолмен жүргiзiлген, кейiн қос қолға белдiктi орауға көшедi. Одан соң көрермендердiң тiлегiмен бұл белбеулерге темiр сақиналар кигiзiле бастайды. Тұңғыш рет [[чемпион]] кубогын гректiң Ономастус есiмдi спортшысы иеленедi.
 
Ал бокс жеңiмпазына арналған алғашқы арнау өлеңiн Пиндар есiмдi ақын жазған екен. Ол олимпиада чемпионы атанған өзiнiң ұлы Диагоросты мадақтап, оған жыр арнайды. Бұл боксшылардың ерлiгi қарсыласының құлағын тiстеген [[Тайсон, Майк|Тайсонның Тайсон]]ның әрекетiндей емес. Мәселен, Эуридиамас есiмдi боксшы ойын үстiнде жағы сынады да, мұны ешкiм көрiп қалмауы үшiн, сынған сүйектi жұтып қойып, төбелестi жалғастыра түседi. Оның ерлiгiн кейiн ақын Элиан мадақтап жазады.
 
Ал ерте Грекияның ең танымал боксшысының есiмi — Тагенес. Тарихшылар оның 1425 рет шаршы алаңнан жеңiмпаз боп қайтқанын айтады. Тагенес рекордының қаймағы бүгiнге шейiн бұзылмаған.
18-жол:
Алайда Рим империясының бiздiң дәуірімізге дейiнгi I ғасырда құлағанынан кейiн бокстың қалай дамығаны жайлы деректер де сақталмаған. Мiне, осы деректердiң жоқтығынан да [[ағылшын]]дар боксты өздерiне телiп жүр. Бокс (boxing) ресми аты да [[Англия]]да қалыптасқан. Джеймс Фигг алғаш бокс мектебiн ашып, жастарды былғары қолғап өнерiне баулиды. Бокстың алғашқы ережелерi де Фиггтiң отанында пайда болған екен. Бұл ережелерде рингтiң аумағы, раунд ұзақтығы және қолғап салмағы айтылады. 1908 жылы бокс ресми түрде олимпиада бағдарламасына енгiзiлiп, оған тек ағылшындықтар ғана қатысады. Бiрақ бұдан кейiн тағы да бағдарламадан тыс қалады да, 1920 жылдан берi қайта тұрақты түрде өткiзiлiп келедi. 1920 ж. Бокс әуесқойлары дүниежүзілік ассоциациясы (AІBA) құрылды. Дүниежүзілік чемпионат 1974 жылдан өткізіледі.
 
Бүгiнде әлем бойынша кәсiби боксқа аса көңiл бөлiнiп келедi. [[Кәсiби бокс]] алаңында [[Мұхаммед Әли]], Джо Фрейзер, Джордж Формен, ағайынды Спайкстер, Флой Патерсонның есiмдерi ерекше аталады. Олимпиада тарихында боксшылары ең көп алқа тағынған ел — [[АҚШ]]. Бiрақ бүгiнде [[куба]]лық спортшылар алғы шепте келедi. 1992 жылғы Барселонада өткен олимпиадада кубалық боксшылар 12 [[алтын]] алқаның жетеуiн қанжығаға байлап кеткен. Ал 1996 жылы [[Атланта Олимпиадасы]] Олимпиадасынданда 4 алтын, 3 [[күмiс]] [[медаль]]ды жеңiп алды. Олимпиада тарихында екi боксшы ғана 3 мәртеден жеңiмпаз атанған. Олар — [[венгрия]]лық Л. Папп пен кубалық Т. Стивенсон.
 
== Бокс ережелері ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бокс» бетінен алынған