Тұз тектоникасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: "Қазақ Энциклопедиясы", 8 том → «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанб using AWB |
+Санат:Структуралық геология; ±Санат:География→Санат:Тектоника; ±Санат:Мұнай→Санат:Пайдалы қазбалар (HotCat құралының... |
||
1-жол:
'''Тұз тектоникасы''' - [[жер
[[Сурет:ZagrosMtns SaltDome ISS012-E-18774.jpg|right|360px]]▼
Тұз тектоникасының көрініс беруі тұзды қатқабатты көмкерген тау жыныстары тығыздығының әр түрлі болуынан туындайтын қысым айырмашылықтары, іргетас бетінің кедір-бұдыр болуы, терең жарылымдардың ұшырасуы, т.б. факторлармен сипатталады. Біртіндеп жоғары көтерілген тұз жас тау жыныстарының беткі қабатын теседі. [[Күмбез ядросы]] жер бетіне шығып, кейде тау жынысы қабаттарымен жабылады. Осы тау жыныстары әр түрлі бағыттағы жарылымдармен (лықсулар) тілінгенде, қатпарлық төмендеп, [[грабен]] тәрізді құрылымдар пайда болады. Тұз күмбездері мен антиклиналдарының төбелерінде және қанаттарында мұнай мен газ кендері орналасады; тұз ядросынан [[тастұз]], [[калий тұзы]] өндіріледі. Тұз тектоникасы Каспий маңы ойысында, [[Мексика]] шығанағы ойысында, жағалауларда ерекше күшті дамыған. Осы аймақтардың тұз күмбездерінде үлкенді-кішілі мұнай-газ кендері бар. Тұз тектоникасы платформалардың қалың тұз қабаттарын кіріктірген шөгінді тысының көлденең қимасында жиі көрініс береді.▼
Осы процесс нәтижесінде [[тұз күмбездері]], тұзды штоктар, тұзды белестер мен тұзды дөңдер қалыптасады.
▲[[Сурет:ZagrosMtns SaltDome ISS012-E-18774.jpg|right|360px]]
▲Тұз тектоникасының көрініс беруі тұзды қатқабатты көмкерген тау жыныстары тығыздығының әр түрлі болуынан туындайтын қысым айырмашылықтары, іргетас бетінің кедір-бұдыр болуы, терең жарылымдардың ұшырасуы, т.б. факторлармен сипатталады. Біртіндеп жоғары көтерілген тұз жас тау жыныстарының беткі қабатын теседі. [[Күмбез ядросы]] жер бетіне шығып, кейде тау жынысы қабаттарымен жабылады. Осы тау жыныстары әр түрлі бағыттағы жарылымдармен (лықсулар) тілінгенде, қатпарлық төмендеп, [[грабен]] тәрізді құрылымдар пайда болады. Тұз күмбездері мен антиклиналдарының төбелерінде және қанаттарында мұнай мен газ кендері орналасады; тұз ядросынан [[тастұз]], [[калий тұзы]] өндіріледі.
Тұз тектоникасы [[Каспий маңы ойысы]]нда, [[Мексика шығанағы]] ойысында, жағалауларда ерекше күшті дамыған. Осы аймақтардың тұз күмбездерінде үлкенді-кішілі мұнай-газ кендері бар. Тұз тектоникасы платформалардың қалың тұз қабаттарын кіріктірген шөгінді тысының көлденең қимасында жиі көрініс береді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref>
== Дереккөздер ==
[[Санат:География]]▼
{{дереккөздер}}
{{бастама}}
[[Санат:Пайдалы қазбалар]]
[[Санат:Структуралық геология]]
|