|
'''Бригада''' (итал. brіgata — қауым, отряд) —
# әскери істе — [[Қарулы Күштер|Қарулы Күштердегі]] әскери, теңіз және әуе ұрыстарын, жауынгерлік дайындық қимылдарды үйлестіре жүргізуді қамтамасыз ететін әскери-тактикалық бірлестік. Б.БРИГАДА — жауынгерлік құрамы жөнінен [[полк|полктен]] көлемді, [[дивизия|дивизиядан]] шағын құрама. Құрлықтағы әскерлерде Б.БРИГАДА бірнеше [[батальон|батальондардан](ішінара полктардан), [[дивизион|дивизиондардан]], арнаулы әскери бөлімшелерден; әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерінде — дивизиондардан (батальондардан); Әскери-теңіз флотында — бір кластағы кемелер мен кеме дивизиондарынан; арнаулы әскерлерде — батальондардан құралады. Б-ларБригадалар дивизиялар құрамына енеді немесе әскери бірлестіктердің жеке бөлімдері болып есептеледі. Б.Бригада 16 ғ-дыңғасырдың 2-жартысында [[испандықтар]] әскерінде пайда болған. 17 ғ-дыңғасырдың 2-жартысында бұл барлық елдерде дерлік жаяу әскердің де, атты әскердің де негізгі тактикалық құрылымы болып қалыптасты. Б-лық жүйе 1799 — 1815 ж.жылдары наполеондық соғыстар ықпалымен уақытша ұйымнан тұрақты құрылымға айналды және оның қуаты күшті әрі басқаруға ыңғайлы, маневр жасауға оңтайлы екендігі тәжірибе жүзінде дәлелденді. [[Ұлы Отан соғысы]] жылдарында бірнеше отрядтардан тұратын 3 — 4 мың адамдық (кейде одан да көп) партизан құрамалары да Б.Бригада деп аталды. Қазіргі кезде Б.Бригада құрамында моторлы техникамен қамтамасыз етілген 2 — 5 батальон, өздігінен жүретін 155 мм-лік [[гаубица|гаубицалардың]] 1 — 2 дивизионы, барлау және саперлік роталар, зениттік қондырғылы батареялар, жабдықтау және транспорт батальоны бар. Олар құрылымдық жағынан: моторлы техникалы жаяу әскер, танк (бронетанк), әуе-десант, атты, шаңғылы, танкіге қарсы, тік ұшақ, теңіз атқыштары, арнаулы инж.инженерлік бағыттағы, инж.-саперлік, понтонды-көпір, шабуылдық инж.инженерлік-саперлік, артилл.артиллериясы (гаубицалы, зеңбіректі, минометті, зенитті, реактивті), т.б. Б-ларБригадалар болып бөлінеді. Көптеген елдердің Әскери әуе күштерінде, Әскери-теңіз флоты авиацияларында жойғыш ұшақтар, бомбалаушы, жеңіл бомбалаушы, ауыр бомбалаушы, жақыннан бомбалаушы ұшақтар, шабуылдық, т.б. Б-ларБригадалар бар. Кеңестік Әскери әуе күштерінде мұндай Б-лар 1927 жылдан бастап жасақталды. 1940 ж.жылы Әскери әуе күштерінің дивизиялық құрылымға көшуіне байланысты таратылды. Әскери-теңіз флоты авиациясында Б-лық құрылым Ұлы Отан соғысының ақырына дейін сақталды. Авиациялық Б-ларБригадалар қазір ұйымдық құрылым ретінде [[АҚШ]]-тың құрлық әскерлері авиациясында ғана сақталған. Онда әр Б-да 120 — 132 тікұшақтан (вертолет) болады. Көптеген арнаулы әскер құрамаларында байланыс әскерінің, инж.инженерлік әскердің, хим.химиялық әскердің Б-лары, т.б. бар. Әскери күштер тылы құрамында материалдық қамтамасыз ету, автомобиль, әр түрлі жүйелер жүргізу, коменданттық-жол құрылысы және көпір салу Б-лары болады. [[Қазақстанның Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінде]] Б-лықБригадалық ұйымға көшу 1997 ж.жылы басталды. Мотоатқыштар (танкілік, десантты-шабуылдық) Б-сынаБригадасына бірнеше мотоатқыштар батальондары, арнаулы әскери бөлімдер, жауынгерлік қамтамасыз ету және қызмет көрсету бөлімшелері енеді;
# экономикада — ұжымдық еңбекті бөлісіп істеу негізінде өндірістің бір саласында өнімнің бір не бірнеше түрін өндіретін адамдар тобы. Шаруашылықтың саласына және өндіретін өнімнің түріне байланысты кешенді Б., трактор Б-сыБригадасы, т.б. түрлерге бөлінеді. Б.Бригада еңбекті ұйымдастырудың бір түрі ретінде [[КСРО]] экономикасында кең қолданылды. Қазақстан нарықтық экономикаға көшкеннен кейін бірте-бірте өз мәнін жоғалта бастады. Әйтсе де құрылыс, а.ауыл ш.шаруашылық салаларында еңбекті ұйымдастырудың Б-лықБригадалық формасы ішінара нарықтық экономикаға оңтайландырыла пайдаланылып жүр.
= Тарихы =
|
