Валенттілік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Валенттілік''', іліктілік (лат. valentіa — күш) — атомның басқа атомдарды немесе атомдар тобын қосып алып хим. байланыс құру қасиеті. В-тің мәні берілген элементтің атомы ала алатын немесе орнын баса алатын сутек атомдарының санымен өлшенеді. Химияға В. ұғымын 1853 ж. ағылшын химигі Э.Франкленд (1825 — 1899) енгізген. А.М. Бутлеровтың қосылыстардың хим. құрылысы теориясына (1861) В. негіз болды, Д.И. Менделеевтің хим. элементтердің периодтық жүйесін ашуына (1869) байланысты бұл ұғым одан әрі дамыды. Менделеев элементтің В-інің оның периодтық жүйедегі орнымен байланыстылығын тапты, айнымалы В. туралы ұғымды енгізді, элементтің сутекпен және оттекпен қосылыстарындағы В-терінің өзара байланысын көрсетті. В-тің электрондық теориясы (Коссоль теориясы, 1916) бойынша атомдардың өзара әрекеттесуі бір атомнан (немесе бірнеше атомдар тобынан) екінші атомға электрон ауысуымен байланысты деп қарастырылды; осыдан келіп оң және теріс В. ұғымы шықты: элементтің оң В-і оның инертті (сарғылт) газдардың электрондық құрылысына ие болу үшін өзінен беретін, ал теріс В-і өзіне қабылдайтын электрондардың санына тең. Алайда, атомдардың бір-бірімен әрекеттесуі кейде электрон ауысуынсыз да іске асады. Элементтердің В-іне қарап хим. формулаларды жазуға болады. В. теориясының дамуындағы жаңа кезең атомның кванттық-механикалық теориясының жасалуымен байланысты. В-тің кванттық-механикалық теориясы бойынша элементтердің хим. қасиеті және олардың В-і атомның сыртқы электрон қабатының құрылысына байланысты. Атомдар өзара әрекеттесіп хим. байланыс түзулеріне тек сыртқы электрондық қабаттағы электрондар қатысады. Атомның негізгі (қозбаған) күйіндегі В-і оның сыртқы электрондық қабатындағы жалқы (жұпсыз) электрондар санына тең (яғни спиндері қанықпаған электрондар). Мыс., инертті газдардың электрондарының бәрі жұпталған (жалқы электрондары жоқ), сондықтан олар нөл валентті, ал периодтық жүйенің І-тобындағы элементтер атомдарының сыртқы электрондық қабатында бір жалқы электрон болады, сондықтан олар бір валентті; ІІ-топ элементтері атомдарының сыртқы қабатында екі жалқы электрон бар, олар екі валентті, т.б.
| |||