[[File:Surikov1906.jpg|thumb|[[Степан Тимофеевич Разин|Стенька Разин]] ([[Суриков, Василий Иванович|Василий Суриков]])]]<p style="text-indent: 25px; text-align: justify;">6 ғасырдың орта тұсында Каспий өңірі [[Батыс түрік қағанаты]]ның иелігінде болды. Орта ғасырларда Каспий өңірі халықаралық сауда-дипломатиялық қатынастар торабы болды. Каспий өңірінің ортағасырлық тарихында хазарлар, қыпшақтар үлкен рөл атқарды.</p>
<p style="text-indent: 25px; text-align: justify;">Шыңғыс хан империясы құрылғаннан кейін теңіздің солтүстік, солтүстік-шығыс бөлігі Алтын Орда иелігіне көшті. Алтын Орда ыдырап, оның орнында пайда болған [[Қырым хандығы]], [[Ноғай Ордасыордасы]], [[Астрахан]] ([[Қажы-Тархан]]) хандықтарын жаулап алған Ресей империясы Каспий өңірін де иемдене бастады. [[Ресей]] мен [[Парсы]] елдері арасындағы алғашқы келісім – [[Решт келісімі]] болды. Ондағы келісімде Каспий теңізіне және [[Кура]] мен [[Аракс]] өзендерінде Ресей еркін сауда және кеме қатынасын қолдануына мүмкіндік алды. Кейін теңіз айдыны демаркацияланып, біраз бөлігі Ресейге қарады. [[1813]] жылы [[Гүлстан келісімі]]нде, одан кейін [[Түрікменшай келісімі]]нде ([[1828]]) Ресейге Каспий теңізінде толық әскери флот құруына рұқсат берілді. Парсылар тек сауда және кеме қатынасымен шектелді. Кеңес Одағы Каспий теңізі-ндегі монополиялық құқықтан бас тартып, [[1921]], [[1935]] және [[1940]] жылдардағы Кеңес – Иран келісімінде Каспий теңізінде кеме қатынасын жүзеге асыруға екі ел тең құқықты деп саналды. [[КСРО]] ыдыраған соң ([[1991]]), Каспий теңізі жағалауындағы бес мемлекет ([[Әзірбайжан]], [[Иран]], [[Қазақстан]], [[Ресей]], [[Түрікменстан]]) Каспий теңізі мәртебесін айқындауға ұмтылды. Осыған орай,[[2002]] жылы 23 – 24 сәуірде Ашғабатта Каспий жағалауы мемлекеттерінің алғашқы саммиті өтті. Ашғабат кездесуінде бірде-бір құжатқа қол қойылмағанымен, бес мемлекет басшыларының жоғары дәрежелі басқосуы түйінді мәселені байыптылықпен шешу ісіне қосылған елеулі үлес болды. Ең бастысы, проблеманы талқылау барысында оны қалай да шешудің қажеттілігіне деген мүдделі пікірталас өріс алды. Тұңғыш рет проблема барынша ашық қойылып, егжей-тегжейлі талқыланды. [[Қазақстан]] ұстанған бағытты Ресей де, Әзірбайжан да қолдады.</p>
