|
* {{lang-la|Zingiberidae}}
===== Қайыңдар тұқымдасы (Betulaceae) =====
6 туыс, 150 түрді біріктіреді. Жапырақ түсіретін ағаштар және бұталар. Солтүстік жартышарда тараған, қоңыржай аймақтарда ұсақжапырақты орман түзеді. Қазақстанда 3 туыс, 16 түрі өседі.
Жапырақтары жай, бүтін бөбе жапырақты. Гүлдері аналықты және аталықты, бір үйлі өсімдік. Гүл шоғыры сырға тәрізді, ГОЛОВКА немесе масақ тәрізді тирс, дихазийге жиналған. Аналық – екі жеміс жапырақтан, төменгі түйінді қос ұялы, аналық аузы ұзын ашақ түспен боялған.
Өкілдері: қайың, қандыағаш (ольха), лещина, граб.
Қайың тұқымдасының өкілдерінің ағашы шаруашылық қажеттіліктерге, жиһаз жасайтын фабрикаларда, ағаш көмірі өндірісінде, дегть, жылулық үшін қолданылады. Қайың мен қандыағаш медицинада маңызды болып табылады.
Қазақстанның Қызыл кітабына 4 түр енгізілген: қырғыз қайыңы (б.киргизская - B.kirghisorum), талас қайыңы (б.таласская - B.talassica), ярмола қайыңы (б.ярмоленская - B.jarmolenkoana), сирек, эндемді қандыағаш (ольха клейкая - Alnus glutinosa), түрі.
===== Лалар тұқымдасы (Liliaceae) =====
Лалалар тұқымдасы көпшілігі көп жылдық шөптесін, тамыр сабақты немесе пиязшықты. Жапырақтары ұзарған, ланцет тәрізді, параллель немесе доға жүйкелі, бүтін жиектінемесе тісше тәрізді тілімделген. Гүлдері қос жынысты, актиноморфты. Көпшілігінің гүл шоғыры күлтелі, үш мүшелі, екі шеңберден тұрады, дара жарнақты немесе кіріккен жапырақты. Аталығы алтау, екі шеңберде үштен, кейде одан да көп. Аналығы біреу, үш жеміс жапырақшасынан үш ұялы жоғарғы түйін жасайды, кейбіреуінде үшеу, көпшілігінде бір бағаналы (мойынды). Аздаған жартылай төмен түйін байқалады. Плацентасы орталық- бұрышты. Тұқым бүрі жазықтықта орналасқан. Тозаңдануы насекомдар арқылыжүреді. Жемісі - қорапша, кейде жидек. Тқымы эндоспермді, құрамында белок, май, кейде крахмал болады. Ұрығы эндосперммен қоршалған. Лалалар тұқымдасы 3500-4000 түрді біріктіреді, құрғақ облыстарда кездеседі. Көптеген лалалардың практикада маңызы зор.
===== Бұршақ тұқымдасы – Fabaceae =====
|
